Young Kuki
January 24, 2025 at 04:39 AM
KUKI-ZO CHATEN KIGUOTNA NEI JING HIUTE Dr. Sir H.H. Mate ​Outer Manipur Kuki Land sung’a cheng Kuki-Zo chaten Kum 2 lhing deh kiguo ta-a imacha kiguotna thupi jong inei polai uvin ahi. Aphat dungjui ja Ehsante gal bol ding’a ahung kon phat le bou gal kap/sat dinga kiguote ihi ji uvin ahi. Kukite ding’a solution a-um tokah a hi nasa tah a galsat ding’a kiguotna inei diu ngai ahi. Galsat digng’a kiguotna kati hi political war, physical war chule mental war ho kasei na ahi. Gamtum’a kivaihom na Kuki Land muna ding’a diplomacy ithep diu, diplomacy ahat angai ahi. Physical war ahat vang’a political war le mental war ahat lou leh gam eikipelou diu ahi. Kol nahsang te le Ehsante chule Songkoh te lungthim le lunggel ho ihet doh diu, convince na thei na ding’a thu isei diu, na itoh diu, physical war a kithampi angai jong leh ki thampi ding ahi. Hitobang hohi ahi ding bang’a ibol thei teng’u leh gal jona ponlap chu ikhai doh diu ahi. Hiche na ding’a hi Chin, Kuki, Mizo, Zomi tia Lamka lang’a kiminsah ho jong Kuki ahi jeh uva Kuki-Zo Council min na politics ibol diu, gal isat diu ngai ahitai. ​Ehsante toh tunichan na hi political war, mental war/psychological war, physical war ineiju ahi. Gal hi akichai ahi naipon, ache lha jing ahi nalaije. Hiti ahi jeh a chu physical war a man ding thal, amu, alengchom le alengsao ho hi ichoh be, ilambe, isembe jing diu poimo ahi. Ehsante athip tai tin eiho jong thip del dul in umpoute. Ikigin jing diu ngai ahi. Chule, movement for SA/UT hi hatsah jing angai jin ahi. KZC in planning phate cha aguong jing diu angaije. Nam sung’a haosa ho, CSO lamkai dangho, inpi ho chule civilian/mipiten KZC in thil ahin guon ho anatoh a hi ichepi diu, lung kitoh tah a pan ilah diu phat ahitai. Kol nahsang te hin chamna kisem masa henlang chuteng Kukite thu kisei hen ti ahin, hichu eiho ding’a ahi theilou ahi. Chamna umna ding’a Kukite SA/UT with Legislature hi apeh doh masat diu ngai ahi. Ajeh chu Kukite le Ehsante kicheng khom thei talou hel ding ahi. Ichen khom sah u jong leh hi thei talou ding din mun ahi. Eiho la Imphal khopia kicheng tapon tin, amaho la ikhopi uva ahung chen diu eihon kiphal talou hel ding ahi. Kitha tona/gal pengdoh thou thou kit ding ahi. Chule, Kukite ding’a SA/UT hi akipeh doh louva ahi leh Centre in chamna sem jong leh agenthei ding, avangse cheh ding chu Kukite ihiu vin ahi. Hijeh chun SA/UT mu tei na ding in alen, aneo, lamkai ho kicholdo pou hite. ​Inam sung’uva kilung to thei jilou uhi pohnat umpen ahi. Mi ki lungtoh te hileo hen ningkum lang’a chu SA/UT thua hi akichih khat um doh ding ahitai. 2023 kum bullang’a gal kinei panta-a, Unified Command bei hella gal isat uhi ithi gam louvu hi Pathen panpi jal ahi bouve. Gal a-um leh UC umtei ahi. Ehsanten UC anei uvin, eihon UC umlou vin amun tinna lamkai hon UC akipoh dan uvin i-um doh tauve. UC nei ding hi iding’a ikichat u ahilou leh idet thei louvu ham? Koi iki chat uham? KNO le UPF hon galsat ding’a Kuki Army nahiuvin UC naguon doh diu ngai ahi. UC neipou pou leo hen galsat jong kitup ding ahi. Eiho India dou, India sepai kap ding ihi pouve, Ehsante thingnoi miho, AT ho, ML ho chule Manipur State sepai Ehsante eiho kapma hung kon ho bou kap ding, that ding mi ihiuve. UC nei leo hen UC in India security force ho thu phatea apeh a, eiho le Ehsante nop tah a freely a iki thamto thei jeng diu ahi. Ningkum a jong alengchom, alengsao hohi Moirang le Bishnupur lhut nan kinei leh ana pha lheh ding ahi. Inoise ho chu asalai so khah sah jeng ding ngai ahi. Nam sepai hon ajahda jeh uva PP le MS regiment hon ana guot vang’uva analha theilou vu ahi. ​Achaina kahin seinom chu ahileh tua hi Kuki-Zo chate imalam jousea ching geh cha a kiguotna guhthim’a inei diu ahi. Melma ni eihin nei diu vin a-um me. Songkoh/Ponsan silten jong eichou jing’u ahi. Ehsante toh igal uhi solution a-um thei tokah a hi kigin jing’a galsat jing ding ahi. SA/UT imu thei phat uleh igam mu ina lah pih u, Songkoh te hi itham diu ngai ahi. Kum 1992-1997 sung’a igam u tamtah ana lah u, mi 1000 (sangkhat) lang eina tha-u ahin, hiche jong hi tuni chan na ngaidam jong athum nom louvu ahi jeh a ikitham to diu hi nailam cha um ahije. Amaho (Songkoh ho) hin Ehsante agin nu ahin, Kukiten Ehsante jong hi iging pouve, Songkoh te jong iging pouve. Nagaland a Naga dih tah, gam nei hon Manipur a Kacha-Naga/Songkoh ho amu nom pouvin ahi. Milung thimse hi Ukhrul le Kamjong’a chengho le athingnoi miho ahiuve. Planning & strategy phaten kiguon hiute, UC guong doh hiute, movement pan doh hiute, thip jen jun na hinkho iman uva, kani lei lho ho ibol kit uleh ineh u hung twi ding ahi. Meitei-Kuki gal nei ihiu vin, Kukite ihiuvin, gamtin kiminsah na pailhau te. Kuki bou vin um hiutin, SA/UT thum doh tei tei hiute. Akilung toh te, apang khomten gal ajo a jona ponlap akhai doh jou ahije.
👍 ❤️ 💩 14

Comments