دین اسلام: یک راهکار جهانی و ثابت برای تمام دوران‌ها بسم الله الرحمن الرحیم شاید بسیاری از ما، در مواجهه با سوالاتی از نوع «آیا دین اسلام باید تغییر کند تا با زمانه هم‌راستا شود؟» یا «آیا شریعت اسلام متناسب با شرایط کنونی می‌تواند پاسخگو باشد؟» گاهی دچار شک و تردید شویم. اما برای پاسخ به چنین سوالات و شبهاتی، مهم است که نه تنها با نگاه سطحی بلکه با دقت و آگاهی علمی به اصل دین اسلام و نظام فکری آن نگاه کنیم. ۱. دین اسلام: ثبات و جاودانگی اولین نکته‌ای که باید در نظر داشته باشیم این است که دین اسلام از سوی خداوند متعال برای تمامی انسان‌ها و برای تمام زمان‌ها و مکان‌ها ارسال شده است. در قرآن کریم در سوره مائده آیه 3 می‌خوانیم: "الیوم یئس الذین کفروا من الذین آمنوا فلا تخشوهم واخشون، الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دیناً" در این آیه، خداوند می‌فرماید که دین اسلام در زمان پیامبر ﷺ تکمیل شد و هیچ نیازی به تغییر یا تعدیل نخواهد داشت. این به معنای آن است که اسلام نه تنها برای عصر پیامبر بلکه برای تمام دوره‌ها و نسل‌ها کفایت می‌کند و هر گونه تغییر یا به‌روزرسانی در آن غیرممکن است. ۲. مقایسه با دنیای مدرن: آیا دین باید «به‌روز» شود؟ آنچه گاهی به عنوان «تغییر» یا «به‌روزرسانی» دین مطرح می‌شود، در واقع نادرست است. دین اسلام به دلیل ویژگی‌های خاص خود و ارتباط مستقیم با خداوند، هیچ‌گاه نمی‌تواند تحت تأثیر تحولات زمانه قرار گیرد. درواقع، تغییر دین یعنی درک نادرست از ماهیت دین. اگر دین اسلام به‌روز و تطبیق‌پذیر با زمانه باشد، بدین معناست که دین الهی نقص دارد و نیازمند به‌روزرسانی از سوی بشر است. آیا ممکن است خداوند، که بهترین و حکیم‌ترین قانون‌گذار است، دینی ناقص به بشر داده باشد؟ یکی از دلایلی که دین اسلام نمی‌تواند تغییر کند، همین «کمال و جاودانگی» آن است. اگر دین اسلام امروز تغییر کند، نشان‌دهنده نقص در کامل بودن آن است و ما می‌دانیم که «نقص» در دین الهی محال است. بنابراین، هرگونه تلاش برای تغییر دین، چه در مسائل فقهی و چه در مفاهیم بنیادی آن، باطل است. ۳. دین اسلام: پاسخگویی به نیازهای بشر در هر زمان اما این به معنای عدم تطابق دین با نیازهای بشر در زمان‌های مختلف نیست. اسلام خود راهکارهایی برای مواجهه با مسائل جدید دارد. علمای اسلام در طول تاریخ نشان داده‌اند که شریعت اسلامی می‌تواند به نیازهای جدید بشر پاسخ دهد، اما این پاسخ‌ها با حفظ اصول ثابت دین است و هیچ‌گونه تغییر در اصول آن ایجاد نمی‌شود. در فقه اسلامی، «اجتهاد» به معنای استخراج احکام از منابع ثابت دین یعنی قرآن و سنت است، و این کار تنها در چهارچوب اصول ثابت اسلام صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، اگرچه شرایط زمانی و مکانی تغییر می‌کند، اما اصول دین ثابت و لایتغیر باقی می‌مانند و آنچه که در اجتهادات جدید مدنظر است، تفسیر صحیح از این اصول برای حل مسائل جدید است. به عنوان مثال، در خصوص مسائل روزه‌داری در مناطق با روزهای طولانی، علمای اسلام با استناد به قرآن و سنت، راهکارهایی مبتنی بر اصول دین برای این شرایط خاص پیشنهاد داده‌اند. ۴. اجتهاد: تطبیق با زمانه بدون تغییر در شریعت اجتهاد در اسلام به معنای استنباط احکام از قرآن و سنت است، نه تغییر در آن‌ها. مثلاً در بحث‌های جدید فقهی مانند رنگ مو، داروهای جدید، روزه در مناطق با روزهای طولانی، یا مسائل اجتماعی جدید، فقهاء با توجه به منابع ثابت دین، اجتهاد کرده‌اند و هیچ‌گاه به تغییر در اصول دین پرداخته نشده است. این نکته بسیار مهم است که اجتهاد در فقه اسلامی در چارچوب اصول ثابت و نهایی دین صورت می‌گیرد و نمی‌توان به آن به‌عنوان «تغییر دین» نگاه کرد. در حقیقت، اجتهاد فرآیندی است که در آن تلاش می‌شود تا اصول ثابت دین به درستی و متناسب با زمانه به‌کار گرفته شود. ۵. خطرات تغییر دین: از تحریف تا انحراف پذیرش این که دین اسلام باید بر اساس زمانه «تغییر کند» نه تنها غلط است بلکه می‌تواند به انحراف از اصول اولیه دین و حتی تحریف آن منجر شود. اگر دین اسلام اجازه تغییر یا به‌روزرسانی داشته باشد، این به معنای آن است که شریعت به جایگاه اصلی خود در هدایت انسان‌ها نمی‌تواند باقی بماند. همانطور که امام علی رضی الله عنه می‌فرماید: "هر چیزی که از دین به اجتهاد بشر تغییر کند، دینی غیر از اسلام است." اسلام دینی است که برای تمامی بشریت، در تمامی دوران‌ها و با هر شرایطی به‌طور کامل و جامع کافی است. هیچ نیازی به تغییر در دین نیست، بلکه آنچه مورد نیاز است، درک صحیح و اجتهاد مطابق با اصول ثابت آن است. 🎙️ صدای اهل سنت 📚 راهی به سوی رشد و آگاهی واتساپ صدای اهل سنت https://whatsapp.com/channel/0029VaaN2U3HLHQSBZ17eI29