*गैर-सरकारी संस्था (एनजीओ)* सामान्य हित किंवा ध्येय साध्य करणारे गैर-राज्य संस्था किंवा अनौपचारिक गट नावाप्रमाणेच, गैर-सरकारी संस्था म्हणजे अशी संस्था जी सरकारी किंवा वैधानिक अधिकाऱ्यांद्वारे नियंत्रित नसते. स्वयंसेवी संस्था म्हणजे संघटना, धर्मादाय संस्था, संघटना, क्लब, संस्था आणि इतर प्रकारचे गट असू शकतात, ज्यामध्ये समान हितसंबंध असलेल्या आणि अनेकदा राजकीय हेतू बाळगणाऱ्या लोकांचा समावेश असतो. या व्यापक व्याख्येत मानवाधिकार संघटना, क्रीडा क्लब आणि व्यवसाय-क्षेत्र किंवा नियोक्त्यांच्या संघटनांचा समावेश असेल. तथापि, एखाद्या एनजीओबद्दलची सामान्य जनतेची समज (आणि माध्यमांमध्ये या शब्दाचा सामान्य वापर) ही सहसा मानवी हक्क, विकास कार्य आणि पर्यावरण संरक्षणाला प्रोत्साहन देणाऱ्या संस्थांपुरती मर्यादित असते. या प्रकारच्या संघटनेची सार्वजनिक स्वीकृती महत्त्वपूर्ण आहे, कारण त्या नैतिकदृष्ट्या विश्वासार्ह ध्येयांसाठी वचनबद्ध असतात. त्यांच्या ओळखीचे आणखी एक कारण म्हणजे त्यांचा ना-नफा स्वभाव, जो लोकांना आणि पर्यावरणाला पाठिंबा देण्यासाठी आणि त्याचा फायदा करण्यासाठी काम करतो. उदाहरणांमध्ये मेडिका मोंडिएल , अ‍ॅम्नेस्टी इंटरनॅशनल आणि ग्रीनपीस यांचा समावेश आहे. *लक्ष वेधणे* जनसंपर्क आणि जनजागृतीचे काम करून, स्वयंसेवी संस्था ज्या मुद्द्यांसाठी अस्तित्वात आहेत त्याकडे लक्ष वेधतात आणि व्यापक जनतेला आणि महत्त्वाच्या घटकांना (राज्यातील घटकांसह) या मुद्द्यांबद्दल माहिती देण्याचा आणि शिक्षित करण्याचा प्रयत्न करतात. *उदाहरणार्थ,* मेडिका मोंडियल महिलांवरील हिंसाचाराच्या मुद्द्यावर पोलिस अधिकारी आणि वकिलांसाठी प्रशिक्षण अभ्यासक्रम चालवून मानवी हक्क सुधारण्याचे काम करते. स्वयंसेवी संस्थांच्या मुद्द्यांबद्दल जनजागृती वकिली आणि लॉबिंगद्वारे संघटनांच्या राजकीय प्रभावाला फायदा देऊ शकते . *स्वयंसेवी संस्थांना निधी देणे* त्यांच्या कामासाठी वित्तपुरवठा करण्यासाठी, गैर-सरकारी संस्था देणग्या आणि स्वयंसेवी कार्यावर अवलंबून असतात. स्वयंसेवी संस्थांना वैयक्तिक प्रकल्पांसाठी किंवा त्यांच्या मुख्य कार्याच्या काही भागांसाठी सरकारकडून काही निधी देखील मिळतो. *श्री. युवराज येडूरे* अध्यक्ष: महा एनजीओ डेव्हलपमेंट असोसिएशन