*📌نگاهی تحلیلی به دلیل عدم شکل‌گیری تسلیحات کشتار جمعی در تمدن طلایی اسلام* در تاریخ تمدن بشر، دوران طلایی اسلام یکی از شاخص‌ترین و تأثیرگذارترین ادوار شکوفایی علمی و فرهنگی به شمار می‌آید. مسلمانان در این دوره نه‌تنها در علومی چون ریاضیات، نجوم، پزشکی، شیمی، فلسفه و معماری به پیشرفت‌هایی چشمگیر دست یافتند، بلکه با ترجمه، توسعه و نوآوری در دانش‌های پیشین، زیرساخت بسیاری از دستاوردهای علمی تمدن غرب را بنیان نهادند. با این حال، نکته‌ای که این تمدن را از بسیاری دیگر متمایز می‌سازد، آن است که علم در آن، هرگز به ابزار سلطه‌گری یا ویران‌سازی تبدیل نشد. مسلمانان با تکیه بر جهان‌بینی توحیدی و اخلاق‌محور، علم را نه برای قدرت‌طلبی یا جنگ، بلکه برای خدمت به انسان، تعالی روح، و آبادانی زمین به کار گرفتند. این تفاوت نگرشی بنیادین، راز فاصله عظیم میان کاربرد علم در تمدن اسلامی و تمدن سکولار مدرن است؛ جایی که علم، گاه از مسیر خدمت به انسانیت خارج شده و در خدمت ساخت ابزارهای نابودی جمعی قرار گرفته است. فهم این تمایز، برای بازاندیشی در نسبت میان دانش، اخلاق و تمدن ضروری است. ۱. علم در خدمت معنویت، نه قدرت در تمدن اسلامی، علم هرگز جدا از دین و اخلاق معنا نداشت. دانشمندان مسلمان، خواه فیلسوف و پزشک بودند و خواه فیزیک‌دان و شیمی‌دان، همواره علم را راهی برای شناخت بهتر جهان و خالق آن می‌دانستند. علوم در پیوند با قرآن، حدیث، و آموزه‌های توحیدی رشد می‌کرد و هدف اصلی‌اش اصلاح، نه تخریب بود. ابن‌سینا، در اوج نبوغ علمی خود، پزشکی را "خدمت به بدن انسان برای شکوفایی روح" می‌نامید. جابر بن حیان، پدر شیمی، هیچ‌گاه از کشفیات خود برای توسعه سلاح استفاده نکرد، بلکه آن‌ها را در داروسازی و کیمیا به‌کار بست. این نگاه دینی به علم، خودبه‌خود مانع جهت‌گیری آن به سوی کشتار و تسلیحات می‌شد. ۲. بینش توحیدی و قداست حیات انسانی از منظر اسلامی، حیات انسان دارای قداست ذاتی است. قرآن صراحتاً می‌فرماید: "مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ .... فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا" (مائده، ۳۲) هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در زمین بکشد، چنان است که گویی همه انسان‌ها را کشته است. بر همین اساس، ساخت ابزاری که به‌صورت کور جان هزاران یا میلیون‌ها انسان را بگیرد، به‌کلی با آموزه‌های اسلامی در تضاد است. مسلمانان جنگ را تنها به‌عنوان آخرین راه دفاع مشروع می‌دیدند، نه وسیله‌ای برای سلطه یا تحمیل ایدئولوژی. ۳. اخلاق جنگ در فقه اسلامی در فقه اسلامی، حتی در زمان جنگ، اصول اخلاقی سخت‌گیرانه‌ای حاکم بود: کشتن غیرنظامیان، زنان، کودکان، سالخوردگان و راهبان ممنوع بود. سم‌ریزی در چاه‌ها یا سوزاندن درختان و مزارع حرام شمرده می‌شد. استفاده از ابزارهایی که درد بی‌مورد یا مرگ فجیع ایجاد می‌کردند، نکوهش می‌شد. این اصول با ذات تسلیحات کشتار جمعی در تضاد کامل بود. فقه اسلامی اجازه‌ی استفاده از ابزاری را نمی‌داد که برخلاف عدالت جنگی یا کرامت انسانی باشد. ۴. عدم وجود نظام استعماری و صنعتی مدرن تمدن اسلامی نه‌تنها اخلاق‌محور بود، بلکه از نظر ساختار سیاسی نیز فاقد نظام‌های استعماری و صنعتی‌ای بود که در تمدن غرب، علم را در خدمت توسعه قدرت نظامی قرار دادند. غرب، به‌ویژه پس از قرن ۱۵، علم را با سرمایه‌داری، استعمار و رقابت نظامی درآمیخت؛ درحالی‌که تمدن اسلامی بر محور خلافت، عدالت و وحدت امت سامان یافته بود. کشورهای اسلامی در آن دوره نه نگران رقابت تسلیحاتی جهانی بودند، نه به دنبال استثمار دیگر ملت‌ها. به همین دلیل، دانش در خدمت درمان، مهندسی، فقه، فلسفه و عرفان قرار گرفت، نه در آزمایشگاه‌های تسلیحاتی. ۵. تمدن مدرن و علم در خدمت قدرت و تسلط در مقابل تمدن اسلامی، تمدن مدرن غربی که از رنسانس و سپس انقلاب صنعتی زاده شد، نگاهی کاملاً ابزارمحور به علم داشت. در این جهان‌بینی، علم ارزشی ذاتی ندارد، بلکه بسته به کارکردش برای قدرت، ثروت و سلطه، ارزش‌گذاری می‌شود. همین نگاه بود که به ساخت بمب اتم، سلاح‌های شیمیایی، پهپادهای مرگبار و جنگ‌افزارهای بیولوژیک انجامید. در این تمدن، دانشمند می‌تواند سازنده‌ی ابزاری باشد که میلیون‌ها انسان را بکشد، و همزمان جایزه نوبل بگیرد! نتیجه‌گیری تفاوت میان تمدن اسلامی و تمدن مدرن در استفاده از علم، تفاوتی ظاهری یا تکنولوژیک نیست، بلکه تفاوتی در جهت، معنا و هدف علم است. در تمدن اسلامی، علم راهی برای شناخت خدا، خدمت به انسان و آبادانی زمین بود، نه ابزاری برای نابودی، تسلط یا انهدام. این بینش توحیدی و اخلاق‌محور باعث شد که با وجود شکوفایی چشمگیر علمی، هرگز به ساخت تسلیحات کشتار جمعی روی آورده نشود. تمدن اسلامی، تمدنی بود که علم را برای زندگی می‌خواست، نه برای مرگ. 🖇لینک مطلب: https://elm-andish.ir/post/48/negahi-tahlili-be-dalil-e-adam-shakelgiri-taslihat-e-kashtar-jami-dar-tamaddon-/ __________________________ تلگرام👇 https://t.me/ilmuslim1 تویتر(اکس)👇 https://x.com/Abu_Ibrahim2024?t=HCEWeUN1hmiFe3BKi_13OA&s=09 واتسپ👇 https://whatsapp.com/channel/0029VaIf3wDEawdsIniPiM3S