پاسخ خیابانی به جنگ هوایی؛ غدیر در سایه موشک و موکب ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ در سرزمینی که هنوز دود حملات هوایی فرو ننشسته و آژیر هشدار هرگز به صدا درنیامده، حکومت مردم را به خیابان‌ها فراخواند؛ نه برای پناه‌گرفتن، که برای رژه‌رفتن. غدیر ۱۴۰۴، در دل بی‌دفاعی و ترس، صحنه‌ای از نمایش بیعت و جنگ‌طلبی طرفداران جمهوری اسلامی بود. شنبه، ۲۴خرداد ۱۴۰۴، هم‌زمان با موج گسترده هشدارهای امنیتی در خاورمیانه، هزاران تن در شهرهای مختلف ایران به خیابان‌ها آمدند تا در مراسم جشن غدیر شرکت کنند؛ مراسمی که جمهوری اسلامی آن را «جشن ولایت» و «تجلی اراده ملی» نامیده بود. این در حالی‌ است که هم‌زمان با این مراسم، سخنگوی ارتش اسراییل دستورالعمل اضطراری فرماندهی جبهه داخلی را اعلام کرده بود؛ تعطیلی مدارس، ممنوعیت هرگونه تجمع، بسته‌شدن سواحل تا اطلاع ثانوی. در سوی دیگر این تنش، شهرهای تهران، مشهد، قم، اصفهان، تبریز و ده‌ها منطقه دیگر ایران، صحنه کارناوال‌ دینی بودند که با چراغانی، پخش موسیقی، توزیع خوراکی و حضور مردم در خیابان‌ها همراه بود. همه این‌ها در شرایطی رخ داد که سامانه‌های پدافند هوایی ایران، به‌ویژه در غرب کشور و تهران، در حمله‌های اخیر پهپادها و جنگنده‌های اسراییل مختل شده‌اند. مردم ایران بدون دفاع مانده و هیچ آژیری برای هشدار به آن‌ها صادر نشده است. با این حال «محمدرضا عارف»، معاون اول رییس‌جمهور، در سخنانی گفته است: «حضور چشمگیر مردم در راهپیمایی غدیر، نشان از شجاعت ملت ایران دارد.» جمهوری اسلامی این تجمع را به پاسخی اجتماعی به تهدیدات خارجی تبدیل کرده است و از تریبون‌های آن، برای رساندن پیام اتحاد به طرفداران خود استفاده می‌کند. غدیر به‌مثابه ابزار حکمرانی؛ از آیین ولایت، تا نمایش اقتدار پیش از آنکه مراسم غدیر به راهپیمایی‌های میلیونی با پرچم‌های ایران و تصاویر رهبری بدل شود، مراسمی محلی و عمدتا مذهبی بود؛ با تمرکز بر فضائل امام اول شیعیان، نقل حدیث غدیر و توزیع غذا میان نیازمندان. از اوایل دهه ۱۳۹۰، نخست با ابتکار نهادهای تبلیغاتی حوزه علمیه قم و سپس ورود جدی صداوسیما، غدیر به تدریج به یک پروژه فرهنگی-سیاسی بدل شد؛ پروژه‌ای که می‌کوشید در غیاب اعیاد ملی فراگیر، جایگزینی برای وحدت اجتماعی ارائه دهد. از اواخر دهه ۱۳۹۰، هم‌زمان با افزایش فشارهای خارجی و اعتراض‌های داخلی، غدیر به‌تدریج از یک مناسبت مذهبی، به ابزاری ایدئولوژیک بدل شد. طرح‌هایی چون «جشن بزرگ بیعت با ولایت»، «کاروان‌های سردار دل‌ها» و «مهمانی غدیر» با ترکیب‌ کردن غدیر و مفاهیمی مانند «یوم‌الله»، تلاشی بودند برای بازتعریف این روز به‌عنوان نماد وفاداری به ولایت فقیه، نه صرفا یادبود جانشینی علی. در همین راستا، نهادهای تبلیغاتی، امنیتی و نظامی، با سرمایه‌گذاری گسترده در ساخت موکب‌های شهری، تولیدات رسانه‌ای و پویش‌های منطقه‌ای، آن را به آیینی برای نمایش قدرت نظام بدل کردند. شهرداری تهران نقش کلیدی‌ای در این فرایند داشت و با تبلیغات بسیار در سال ۱۴۰۲، معاون امور اجتماعی این نهاد اعلام کرد که چهار میلیون در مراسم «مهمانی غدیر» شرکت داشته است. غدیر ۱۴۰۴ اما در میانه‌ حملات گسترده اسراییل به ایران، شهادت فرماندهان ارشد نظامی، اجرای عملیات «وعده صادق ۳» و فضای امنیتی بی‌سابقه برگزار شد؛ شرایطی که به جمهوری اسلامی این امکان را داد تا این آیین را به‌مثابه پاسخی اجتماعی، نمادین و بسیج‌گر به تهدیدات خارجی بازسازی کند. شعارهایی چون «ایران ذوالفقار علی است»، «شمشیر ولایت آماده است» و «حیدر حیدر» نیز نه صرفا بیانگر شادی مذهبی، بلکه بازتابی از تلفیق عید غدیر با منطق عملیات نظامی و جنگ روانی علیه تل‌آویو بودند. در رشت، «رسول فلاحتی»، نماینده ولی‌فقیه در استان گیلان، در خطبه‌های مراسم غدیر گفت: «تل‌آویو و حیفا باید با خاک یکسان شوند.» او تاکید می‌کند «مبنای جمهوری اسلامی، ملت‌های اسلامی و همه شبکه‌های مقاومت آن است تا از این پس غده چرکین اسراییل از تاریخ بشریت محو شود.» در اهواز نیز «عباس کعبی»، عضو مجلس خبرگان رهبری و از روحانیون نزدیک به نهادهای نظامی، در جمع راهپیمایان غدیر گفت: «شمشیر ذوالفقار علی(ع)، امروز علیه آمریکا و صهیونیسم فرود آمده و ما نیز در نبرد آخرالزمانی هستیم که باید نسبت به توطئه‌ها و ابعاد مختلف این جنگ هوشیار باشیم..» او افزود: «عملیات وعده صادق ۳ یک پیروزی چند بعدی است و امروز حتی دشمنان نیز به برتری جمهوری اسلامی اعتراف می‌کنند... حفظ وحدت، همبستگی و استقلال ملی در پرتو ولایت فقیه، از ضرورت‌ها است.» خیابانِ حکومت در برابر موشک‌های دشمن از این مراسم گزارش‌های متعددی توسط خبرگزاری‌ها تهیه شده است. گزارش‌هایی که در آن از مردم می‌پرسند آیا موافق حمله هستند یا نه و آنچه پخش می‌شود این است که آن‌ها می‌خواهند کار اسرایيل تمام شود و تا پایان با جمهوری اسلامی هستند. در نتیجه این گزارش‌ها «طحان‌نظیف»، سخنگو شورای نگهبان، می‌گوید: «درخواست مردم، پاسخی کوبنده است.» در کرمان، امام‌جمعه‌ شهر، «حسن علیدادی سلیمانی»، با اشاره به دو ویژگی مراسم امسال یعنی حماسی بودن و مطالبه ادامه عملیات نظامی، از مردم خواست که پشت فرمانده کل قوا بایستند. در ادامه او تصریح می‌کند: «مردم می‌گویند که پای کار هستند، هم پشتیبانی دارند و هم هرجا نیاز باشد، آماده رفتن به میدان‌اند.» سخنانی نظیر این را «سید علی‌اکبر اجاق‌نژاد»، تولیت آستان مسجد جمکران بر زبان آورده و می‌گوید: «رژیم صهیونیستی آغازگر جنگ علیه ملت ایران بوده است، ولی پایان این نبرد با خواست ملت ایران و در سایه هدایت‌های رهبر معظم انقلاب رقم خواهد خورد.» او تاکید کرد «اسراییل باید از صحنه روزگار محو شود.» و این موضوع را وعده الهی دانست. او با استفاده از عینک نگاه آخرالزمانی می‌گوید: «مسیر ما نه فقط مقاومت در برابر ظلم است، بلکه گامی بلند در مسیر مقدمه‌سازی برای ظهور حجت الهی خواهد بود.» در گرگان، «علی‌اکبر براتی»، نماینده جمعیت جهانی حمایت از مقاومت، غدیر امسال را «پاسخ خشمگین ملت» به حملات اسراییل توصیف کرد. او گفت: «دشمن تصور می‌کرد با این حمله می‌تواند جمهوری اسلامی را زمین‌گیر کند، اما چند برابر آنچه که دشمن انجام داد، خشم ملت ایران بر سرشان فرود آمد.» براتی همچنین به خطر «نفوذی‌ها» اشاره کرد و خواستار برخورد با کسانی شد که در لباس سیاست، رسانه یا حتی روحانیت، مردم را دلسرد می‌کنند: «این‌ها دانسته یا نادانسته در مسیر دشمن قدم برمی‌دارند و باید با آنان برخورد قانونی و شرعی شود.» فراتر از این چهره‌های رسمی اما، بر اساس روایت رسانه‌های نزدیک به حکومت، از اصفهان تا بندرعباس، از مشهد تا بوشهر، راهپیمایی‌های چند کیلومتری با موکب‌ها، پلاکاردها، پخش سرود و کودکان نظامی‌پوش، خیابان‌ها را به نمادی برای تداوم شعارهای چندین ساله جمهوری اسلامی بدل کردند. در برخی شهرها، نمایش‌هایی چون «از غدیر تا فلسطین» اجرا شد. سرودهای «ما با ولایت زنده‌ایم» و شعارهای «هیهات من‌الذله» بر فضا حاکم بودند. در میانه‌ تنش‌های امنیتی و خطر تکرار حملات، جمهوری اسلامی به‌جای تمرکز بر حفاظت از جان شهروندان، خیابان‌ها را با برگزاری گسترده‌ مراسم غدیر، به صحنه‌ نمایش انسجام تبدیل کرد. رسانه‌های نزدیک به سپاه، از حضور میلیون‌ها تن در این مراسم خبر دادند و آن را به‌عنوان نشانه‌ای از «وضعیت عادی» و «اقتدار ملی» روایت کردند، در واقع این مراسم ابزاری بود برای بازسازی نوعی مشروعیت؛ تلاشی برای پیوند زدن مناسک مذهبی با منطق بقا، آن‌ هم در لحظه‌ای که جامعه هنوز از شوک حملات بیرون نیامده است.