‏میزایل څنګه له سلګونو کیلومترو لېرې هدف ویشتی شي؟ دا جادو نه دی! ایا ته کله ذهن ته چې میزایلونه څنګه له سل، دوه سوه، ان تر زرو کیلومترو لېرې هدف سم ولي؟ داسې ښکاري لکه سترګې لري او هدف ته یې دقیق معلومات ورکړل شوي وي. دا کوم جادو یا تعویذ نه دی، دا د ساینس، ریاضیاتو، سنسرونو او مصنوعي هوښ (Artificial Intelligence) یو ګډ کار دی. راځه، په ساده ژبه یې درته تشریح کړم 👇 ۱- د میزایل "دماغ": لارښوونکی سیستم (Guidance System) میزایل داسې یو سیستم لري چې ورته لار ښيي چې چیرې لاړ شي، څنګه ولاړ شي، او څه وخت حمله وکړي. دا سیستم درې مهم برخې لري: ✅ سپوږمکۍ معلومات: میزایل د GPS یا GLONASS له لارې خپل موقعیت معلوموي. ✅ کورنی کمپاس: که سپوږمکۍ بندې هم شي، د میزایل دننه آلات لکه جائروسکوپ او سرعت‌سنجد ماشینونه مرسته کوي. ✅ وروستی برید: کله چې هدف ته نږدې شي، نو د حرارت کچه (انفراریډ) معلوموي، او ګرم شیان لکه موټر، ټانک یا جنګي الوتکه پېژني. بیلګه: امریکايي "تاماهاک" میزایل له ۱۶۰۰ کلومتره لېرې هدف ویشي، او یوازې ۵ متره تېروتنه لري! ۲- د میزایل بدن: کنټرول سیستم میزایل یوازې لار نه پېژني، بلکې باید ځان هم برابر وساتي، ګړندی لاړ شي، او سم ځای ته ورسېږي. ✅ فِنز (باله): د میزایل شا ته کوچني بالونه وي چې د هوا له لارې یې مسیر بدلوي. ✅ د انجن حرکت: ځینې میزایلونه داسې جوړ شوي چې انجن یې د سمت بدلولو توان لري. کوچني راکټونه: کله چې میزایل د فضا نه تېرېږي (چیري چې هوا نشته)، نو کوچني نصب راکټونه یې مسیر سموي. ۳- د خطا کمول: له عقل ډک تدبیرونه ✅ ډېر سنسرونه یو ځای کار کوي: GPS، انفراریډ، او رادار ټول یوځای کار کوي، چې خطا نژدې صفر ته راولي. ✅ د ځمکې سره نږدې الوتنه: میزایلونه کوشش کوي چې د غرو او ځمکې له خوا ځان پټ کړي، څو د دښمن رادار ونه ویني. ✅ تیز رفتار: ځینې میزایلونه دومره تېز دي (مثلاً ماخ 10 یعني تر ۱۲ زره کلومتره/ساعت پورې) چې دفاعي سیستم وخت نه لري چی ودرولي یې شي. ✅ مصنوعي هوښیارۍ (AI): که هدف مخکې لاړ شي یا خنډ وي، نو میزایل پخپله لاره بدله کوي. ✳️ راتلونکی وخت به څه راوړي؟ 🔹 هایپر‌سونیک میزایلونه: دا میزایلونه له ماخ ۲۰ (۲۴۵۰۰ کلومتر/ساعت!) سره الوتنه کوي. 🔹 ډرون ډلې: سلګونه کوچني میزایلونه یو ځای حمله کوي، چې دفاعي سیستم ګډوډ شي. 🔹 کوانټم سنسرونه: راتلونکی نسل به داسې وسایل ولري چې د اټومي څپو له لارې هدف پیدا کوي! خو خطا هم کېږي! هو، که موسم خراب وي، یا دښمن برقي جنګ وکړي، یا پياوړی دفاعي سیستم وي، نو میزایل خطا کولی شي. خو د نن ورځې میزایلونه ۹۹.۸٪ دقیق دي!