ڪراچي (27 فيبروري): سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه ڪابينا اجلاس جي صدارت ڪندي ڪيترائي اهم فيصلا ڪيا جن ۾ عورتن لاءِ 1000 پنڪ اليڪٽرڪ موٽرسائيڪلون خريد ڪرڻ، شهر لاءِ ڊبل ڊيڪر بسون ۽ اليڪٽرڪ گاڏيون (EVs) خريد ڪرڻ، ۽ ڪي فور منصوبي لاءِ پاڻي فراهم ڪرڻ لاءِ ڪيجهر ڍنڍ ۽ ڪي بي فيڊر جي فوري بهتري شامل آهن. ان کان علاوه هن ڊاؤ يونيورسٽي کي نانگ ڪکڻ ۽ ڪتي ڏاڙهڻ جي ويڪسين تيار ڪرڻ لاءِ هڪ ڪمپني قائم ڪرڻ جي اجازت ڏني. خميس ڏينهن وزيراعليٰ هائوس ۾ ٿيندڙ اجلاس ۾ صوبائي وزيرن، صلاحڪارن، خاص مددگارن، چيف سيڪريٽري ۽ لاڳاپيل سيڪريٽرين شرڪت ڪئي. عورتن لاءِ پنڪ اليڪٽرڪ موٽر سائيڪلون: ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته ٽرانسپورٽ ۽ سنڌ ماس ٽرانزٽ اٿارٽي (T&MTD) هڪ پروگرام شروع ڪرڻ جو ارادو رکي ٿي جنهن جو مقصد پائيدار ٽرانسپورٽ ذريعي عورتن جي ٽرانسپورٽ کي وڌائڻ آهي. هن قدم تحت عورتن لاءِ لڳ ڀڳ 1000 اليڪٽرڪ موٽر سائيڪلون متعارف ڪرايون وينديون جيڪي هڪ شفاف ووٽنگ جي عمل ذريعي مختص ڪيون وينديون. هن قدم لاءِ بجيٽ کان ٻاهر 300 ملين رپين جي ضرورت آهي. ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته دنيا ۾ وڌندڙ عورتن جي تعداد روزاني سفر لاءِ ٽرانسپورٽ لاءِ اليڪٽرڪ موٽرسائيڪلن کي ترجيح ڏئي رهيون آهن. هن کي هلائڻ وارا اهم عنصر ڪارن يا عوامي ٽرانسپورٽ جي ڀيٽ ٽرانسپورٽ، قيمت جي اثرائتي، ماحول دوستي، ۽ گهٽ ۾ گهٽ سٺي سار سنڀال شامل آهن. وڌيڪ ٻڌايو ويو ته اهي موٽرسائيڪلون عورتن جي ٽرانسپورٽ، آزادي ماحول کي وڌائڻ، معاشي بااختيار بڻائڻ، صنفي دقيانوسي تصورن کي ٽوڙڻ ۽ حفاظت ۽ تحفظ کي بهتر بڻائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪن ٿيون. ڪابينا فيصلو ڪيو ته سنڌ ماس ٽرانزٽ اٿارٽي (SMTA) قيمت ۽ سارسنڀال کي نظر ۾ رکندي اوپن ٽينڊر ذريعي مينوفيڪچرن کان اي وي موٽرسائيڪلون خريد ڪندي. ورڇ ميڊيا جي موجودگي ۾ شفاف ووٽنگ جي عمل ذريعي ڪئي ويندي، قابليت جي معيار تحت جنهن ۾ درخواست ڏيندڙ جو سنڌ جو مستقل رهائشي هجڻ ضروري آهي. درخواست ڏيندڙ کي شاگردياڻي يا ڪم ڪندڙ عورت هجڻ گهرجي. درخواست ڏيندڙ ستن سالن تائين اليڪٽرڪ موٽرسائيڪل وڪرو نٿو ڪري سگهي. 50 بسن جي خريداري: ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته سنڌ ماس ٽرانزٽ اٿارٽي (SMTA) ڪراچي لاءِ 50 پبلڪ ٽرانسپورٽ بسون خريد ڪرڻ جو ارادو رکي ٿي جن ۾ 15 ڊبل ڊيڪر بسون ۽ 35 اليڪٽرڪ بسون شامل آهن. ٽرانسپورٽ کاتي شاهراهه فيصل تي 15 ڊبل ڊيڪر بسون هلائڻ جو منصوبو ٺاهيو آهي ۽ منصوبي لاءِ 3 ارب رپيا رکڻ تجويز جي منظوري ڏني. شهر جي مختلف رستن تي بسون هلايون وينديون. ڪي فور لاءِ ڪي بي فيڊر ۽ ڪيجهر ڍنڍ جي بهتري: ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته سنڌ حڪومت، پاڪستان حڪومت جي سهڪار سان گريٽر ڪراچي بلڪ سپلاءِ اسڪيم K-IV شروع ڪيو آهي ته جيئن پاڻي جي فراهمي ۾ 1200 ڪيوسڪ اضافو ڪري سگهجي جنهن کانپوءِ K-IV اسڪيم جو ٽوٽل مقدار 2400 ڪيوسڪ ٿي ويندو. 19 جولاءِ 2023 تي قومي اقتصادي ڪائونسل جي ايگزيڪيوٽو ڪميٽي (ايڪنڪ) 39942.559 ملين رپين جي بجيٽ سان 'ڪي-IV منصوبي لاءِ پاڻي جي ضرورت' جي عنوان سان هڪ پي سي-1 جي منظوري ڏني جيڪا وفاقي ۽ سنڌ حڪومتن جي وچ ۾ برابر ورهايل هئي. ان کانپوءِ تعميراتي سامان ۽ مزدوري جي قيمتن ۾ گهڻو اضافو ٿيو آهي. 2023-24 دوران آبپاشي کاتي جاري ٺيڪن سان لاڳاپيل اٺ شين لاءِ عبوري رليف جي درخواست ڪئي ڇاڪاڻ ته ڪلري بگھار فيڊر اپر لائيننگ پروجيڪٽ کانسواءِ ڪابه نئين اسڪيم نه ڏني وئي هئي. جيتوڻيڪ سنڌ ڪابينا جون 2024 ۾ ڪمپوزٽ شيڊول آف ريٽس (سي ايس آر) 2024 جي منظوري ڏني هئي پر هن منظوري جو منصوبي تي ڪو به ماضي جي اثر نه پوندو. 7 نومبر 2024 تي پروجيڪٽ اسٽيئرنگ ڪميٽي جي ٻئي اجلاس ۾ ڪميٽي وقت سر مڪمل ٿيڻ جي ضرورت کي تسليم ڪندي اٺ شين لاءِ عبوري رليف تي اتفاق ڪيو ۽ منظوري لاءِ هڪ نظرثاني ٿيل پي سي-1 جي سفارش ڪئي. نظرثاني ٿيل پي سي 1 تيار ڪري 16 ڊسمبر 2024 تي 30 هين پروجيڪٽ ڊولپمينٽ ورڪنگ پارٽي (PDWP) جي اجلاس ۾ بحث ڪيو ويو. غور ڪرڻ لاءِ اختيارن ۾ عبوري رليف ڏيڻ ۽ PC-1 تي نظرثاني ڪرڻ شامل آهن. ڪابينا تجويز جي منظوري ڏني ۽ آبپاشي کاتي کي هدايت ڪئي ته پي سي-1 تي نظرثاني ڪري ۽ منصوبي کي وقت تي مڪمل ڪري. ڪي 4 ٽرانسميشن لائين: ڪابينا کي سنڌ ٽرانسميشن اينڊ ڊسپيچ ڪمپني (STDC) ذريعي ڪي-4 منصوبي لاءِ ٽرانسميشن لائن جي تعمير جي ضرورت بابت پڻ ٻڌايو ويو. ان کان علاوه 132 ڪي وي جي هڪ گرڊ اسٽيشن جي ضرورت آهي جنهن جي قيام لاءِ 16.47 ارب رپين جي فنڊنگ جي ضرورت آهي. توانائي کاتي اتفاق ڪيو آهي ته قرض جي رقم منصوبي جي اصل پيش رفت جي بنياد تي قسطن ۾ ڏني ويندي، جنهن جي تصديق توانائي کاتي پاران ڪئي ويندي. ڪابينا ايس ٽي ڊي سي ۽ سنڌ انرجي هولڊنگ ڪمپني لميٽيڊ (SEHCL) پاران 20 سيڪڙو گڏيل ايڪوٽي سيڙپڪاري جي منظوري ڏني، جنهن جي ڪل رقم 3295 ملين رپيا آهي. باقي 80 سيڪڙو جيڪو 13179 ملين رپيا ٿئي ٿو سنڌ حڪومت کان قرضن ذريعي فنانس ڪيو ويندو. ايس ٽي ڊي سي ذريعي قرض جي واپسي ڪمرشل آپريشنز (سي او ڊي) جي تاريخ کان شروع ٿيندي. ڪراچي واٽر اينڊ سيوريج ڪارپوريشن (KWSC) حيدرآباد اليڪٽرڪ سپلاءِ ڪمپني (HESCO) لاءِ 50 ميگاواٽ بلڪ پاور صارف طور ڪم ڪندي. KWSC ۽ STDC جي وچ ۾ هڪ ٽرانسميشن سروس ايگريمنٽ (TSA) تي دستخط ڪيا ويندا ۽ ان کانپوءِ ويجهي علائقن ۾ 50 ميگاواٽ قابل تجديد توانائي هائبرڊ انڊيپنڊنٽ پاور پلانٽ (IPP) قائم ڪيو ويندو. ڪابينا تجويز جي منظوري ڏني. ڪراچي پاڻي جي فراهمي ۽ نيڪال جي بهتري جو منصوبو KWSSIP: ڪراچي پاڻي جي فراهمي ۽ نيڪال جي بهتري جو منصوبو 2016 جي ڪراچي ڊائگنوسٽڪ اسٽڊي کانپوءِ شروع ڪيو ويو. هن منصوبي جو مقصد 1.6 ارب ڊالر جي بجيٽ سان شهر جي پاڻي ۽ نيڪال جي بنيادي اسٽرڪچر کي وڌائڻ آهي ۽ ان کي 12 سالن (2020-2032) ۾ چئن مرحلن ۾ لاڳو ڪيو ويندو. هي فنانسنگ ورلڊ بينڪ، ايشين انفراسٽرڪچر انويسٽمينٽ بينڪ (AIIB) ۽ سنڌ حڪومت پاران 40:40:20 جي تناسب سان فراهم ڪئي وئي آهي. 3 اپريل 2023 تائين فيز 2 (SOP-II) کي سنڌ ايڪسٽرنل ڊيبٽ مئنيجمينٽ ڪميٽي پاران 600 ملين ڊالر جي بجيٽ سان منظور ڪيو ويو آهي. عالمي بينڪ سان باضابطه ڳالهيون 18 آڪٽوبر 2024 تي ٿيون جنهن ۾ ڪيترن ئي سرڪاري نمائندن شرڪت ڪئي. ڳالهين کي ڪاميابي سان مڪمل ڪرڻ کان پوءِ قرض مارچ 2025 تائين ملڻ جي اميد آهي، ورلڊ بينڪ بورڊ کان منظوري جو انتظار آهي. صوبائي ڪابينا کي پيش ڪيل ڳالهين واري پيڪيج کي پوسٽ فيڪٽو منظوري لاءِ ڏنو ويو جنهن ۾ منصوبي جو معاهدو، قرض جو معاهدو، ۽ منصوبي جا دستاويز شامل آهن. ڊبل ڪيبن پڪ اپ جي رجسٽريشن: ڪابينا غور ڪيو ته ڊبل ڪيبن گاڏيون ڪمرشل گاڏين طور تي رجسٽرڊ ٿي رهيون آهن ڇوته گهڻيون نجي مقصدن لاءِ استعمال ٿينديون آهن جيڪو صوبائي رجسٽريشن فيس ۽ ٻين ٽيڪسن ۾ اهم مالي نقصان پهچائي رهي آهي. ڪابينا فيصلو ڪيو ته گاڏين کي انهن جي ڪل قيمت جي 4 سيڪڙو جي شرح سان غير تجارتي گاڏين طور رجسٽر ڪيو ويندو، موٽر وهيڪل فيس 7000 رپيا ساليانو ۽ لگزري ٽيڪس ۽ ڪنورشن فيس تي رعايت ڏني ويندي. ان کان علاوه ڪابينا ٻڌايو ته ٻوڏ متاثر علائقن لاءِ سنڌ پيپلز هائوسنگ پروجيڪٽ لاءِ پريميئم نمبر پليٽن جي وڪري مان 541.6 ملين رپيا پيدا ٿيا آهن. جنهن تي اهو فيصلو ڪيو ويو ته اهي فنڊ سنڌ پيپلز هائوسنگ پروجيڪٽ جي مدد لاءِ منتقل ڪيا ويندا. ڊائو يونيورسٽي: ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته ڊائو يونيورسٽي عوامي صحت جي قدمن کي وڌائڻ ۽ اثرائتي انتظام ۽ مالي استحڪام کي يقيني بڻائڻ لاءِ ڊائو لائيف سائنسز فائونڊيشن جي نالي سان هڪ سيڪشن 42 ڪمپني ٺاهڻ جي تجويز پيش ڪئي. ڊائو يونيورسٽي جو منصوبو آهي ته نانگ جي زهر ۽ ڪتي جي ڏاڙهڻ خلاف ويڪسين تيار ڪئي وڃي، دوا جي پيداوار لاءِ پلازما گڏ ڪيو وڃي، هڪ بايو ايڪوئيلنس اسٽڊي سينٽر قائم ڪيو وڃي (جنهن ۾ ليبارٽري ڪٽس، ري ايجنٽس، ۽ ڪلينڪل ٽرائل شامل آهن) ۽ پيئڻ جو صاف پاڻي پيدا ڪيو وڃي. سڀ منافعو عوامي صحت جي پروگرامن جي مدد لاءِ DUHS اينڊومينٽ فنڊ ڏانهن موڪليو ويندو. ڪابينا ڪمپني جي قيام ۽ ان جي رجسٽريشن جي منظوري ڏئي ڇڏي. گورنمينٽ پولي ٽيڪنڪ انسٽيٽيوٽ: ڪابينا ۾ SZABIST ۽ زيب ٽيڪ پاران گورنمينٽ پولي ٽيڪنڪ انسٽيٽيوٽ کي اختيار ڪرڻ جي تجويز تي بحث ڪيو ويو. وڏي وزير 160.3 ملين رپين جي گرانٽ جي تجويز جي منظوري ڏني. وڏي وزير اربن اينڊ انفرااسٽرڪچر کاتي کي هدايت ڪئي ته صنعتي ڪپڙن جي پيداوار، اسٽريچنگ، ڊريس ميڪنگ ۽ صنعتي بجلي جي شعبن ۾ تربيت وٺندڙن جو تعداد چار لک تائين وڌايو وڃي. سنڌ حڪومت پهرين پنجن سالن لاءِ 616.53 ملين رپيا فنڊ ڪندي جنهن کانپوءِ SZABIST ۽ ZABTech باقي پنجن سالن جي تربيت لاءِ آزادانه طور تي فنڊ ڪندا. اينٽي ڪرپشن اسٽيبلشمينٽ جي آٽوميشن: انڪوائريز اينڊ اينٽي ڪرپشن اسٽيبلشمينٽ سنڌ (E&ACE) هڪ جامع سڌاري وارو منصوبو تيار ڪيو آهي جيڪو آٽوميشن ۽ شڪايت مئنيجمينٽ سسٽم (CMS) تي ڌيان ڏئي ٿو. ڪابينا کي ٻڌايو ويو ته سکر آءِ بي اي 144.118 ملين رپين جي ڪاٿي لاڳت سان ٽرن جي بنيادن تي سي ايم ايس تيار ڪرڻ لاءِ هڪ تفصيلي تجويز پيش ڪئي آهي. ڪابينا سکر آئي بي اي جي تجويز کي سٺي نموني سان ترتيب ڏنل، اثرائتي قيمت ۽ E&ACE جي گهرجن سان هم آهنگ قرار ڏنو. تجويز منظور ڪئي وئي ۽ وڏي وزير اينٽي ڪرپشن اسٽيبلشمينٽ کي هدايت ڪئي ته هڪ سال اندر آٽوميشن مڪمل ڪئي وڃي ۽ يقيني بڻايو وڃي ته هر آفيس، هيڊ آفيس کان ضلعي آفيسن تائين سمورو سسٽم آٽوميشن هجي. عبدالرشيد چنا ميڊيا ڪنسلٽنٽ، وزير اعليٰ سنڌ