تارىخ بەتلىرىدىن؛ ئوسمانلى دۆلىتى ئۈچىنچى قىسىم ھارىس ئۇبەيدە سەلجۇق دۆلىتىنىڭ قۇرۇلۇشى: ئىسلام دۇنياسىنىڭ شەرقىدە مۇھىم ۋەقەلەر يۈز بەرگەن مەزگىلدە، سەلجۇقلارنىڭ مەيدانغا كېلىشى بىر تەرەپتىن ئابباسىي خەلىپىلىكى باشقۇرۇۋاتقان رايونلاردىكى، يەنە بىر تەرەپتىن فاتىمى شىئە خەلىپىلىكى قوشۇۋېلىشقا ئۇرۇنۇۋاتقان رايونلاردىكى سىياسىي ئۆزگىرىشلەرگە چوڭقۇر تەسىر كۆرسەتتى. بۇنداق شارائىتتا، سەلجۇقلار ھىجرىيە 5-ئەسىر (مىلادىيە 11-ئەسىر)دە چوڭ تۈرك ئىمپېرىيەسىنى قۇردى. بۇ ئىمپېرىيە خوراسان، ماۋارائۇننەھر، ئىراق، ئىران، شام ۋە كىچىك ئاسىيادىكى ئىككى شەھەرنى ئۆز ئىچىگە ئالدى. دەسلەپتە پايتەختى ئىراندا بولۇپ، كېيىن ئىراقنىڭ باغداد شەھىرىگە يۆتكەلدى. بۇ مەزگىلدە، خوراسان، ماۋارائۇننەھر (كىرمان)، شام (شام سەلجۇقلىرى) ۋە كىچىك ئاسىيادا (رۇم سەلجۇقلىرى) كىچىك سەلجۇق ئەمىرلىكلىرى بارلىققا كەلدى. بۇ ئەمىرلىكلەرنىڭ ھەممىسى ئىران ۋە ئىراقتىكى سەلجۇق ئىمپېرىيەسىگە تەۋە ئىدى. سەلجۇقلار ئابباسىي خەلىپىلىكىگە ۋە ئەھلى سۈننە ۋەل جامائە مەزھىپىگە كۈچلۈك قوللاشنى تەقدىم قىلدى. بۇ چاغدا ئابباسىي ئىمپېرىيەسى بىر تەرەپتىن ئىران ۋە ئىراقتىكى بۇۋەيھىلەرنىڭ تەسىرى، يەنە بىر تەرەپتىن شام ۋە مىسىردىكى ئۇبەيدى (فاتىمى)لارنىڭ كېڭىيىشى سەۋەبىدىن يىمىرىلىش گىردابىغا كىرىپ قالغان ئىدى. سەلجۇقلار بۇۋەيھىلەرنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا خاتىمە بەردى ۋە ئۇبەيدىلەرنىڭ كېڭىيىشىگە كۈچلۈك قارشىلىق كۆرسەتتى. ھىجرىيە 447-يىلى، سەلجۇق قوماندانى توغرۇل بەگ باغدادقا كىرىپ، بۇۋەيھىلەرنىڭ ھۆكۈمرانلىقىنى پۈتۈنلەي ئاغدۇرۇپ تاشلىدى، پىتنە-پاسات ۋە قالايمىقانچىلىقلارنى تۈگەتتى، مەسچىدلەرنىڭ ئىشىكلىرىدىكى ساھابىلەرگە ھاقارەت كەلتۈرىدىغان خەتلەرنى ئۆچۈرۈۋەتتى ھەمدە رافىزىلارنىڭ شەيخى ئەبۇ ئابدۇللاھ جەللابنى رافىزىلىكتە چېكىدىن ئاشقانلىقى سەۋەبلىك ئۆلتۈردى. بۇۋەيھى شىئەلىرىنىڭ تەسىرى باغداد ۋە ئابباسىي خەلىپىلىكىدە كەڭ تارقالغان ئىدى. سەلجۇقلار بۇۋەيھىلەرنىڭ ھاكىمىيىتىگە خاتىمە بەرگەندىن كېيىن، سۇلتان توغرۇل بەگ پايتەختكە كىردى. ئابباسىي خەلىپىسى قائىم بىئەمرىللاھ ئۇنى قىزغىن قارشى ئالدى، ئېسىل كىيىملەرنى تەقدىم قىلدى ۋە «سۇلتان رۇكنىددىن توغرۇل بەگ» قاتارلىق ھۆرمەت ئۇنۋانلىرىنى بەردى. شۇنىڭدىن كېيىن، ئابباسىي خەلىپىسى توغرۇل بەگنىڭ نامىنى تەڭگىلەرگە ئويۇش، مەسچىدلەردە ئۇنىڭ نامىدا خۇتبە ئوقۇش ۋە نامازلاردا ئۇنىڭغا دۇئا قىلىش توغرىسىدا يارلىق چۈشۈردى. بۇ سەلجۇقلارنىڭ ئىسلام دۇنياسىدىكى ئورنىنى يۇقىرى كۆتۈرۈپ، ئۇلارنى بۇۋەيھىلەرنىڭ ئورنىغا باغدادنىڭ ھۆكۈمرانلىرىغا ئايلاندۇردى. توغرۇل بەگ كۈچلۈك شەخسىيەتلىك، ئەقىللىق، باتۇر، دىندار ۋە ئادىل قوماندان بولۇپ، كەڭ قوللاشقا ئېرىشتى. ئۇنىڭ كۈچلۈك قوشۇنى بار ئىدى ۋە ئۇ پۈتۈن سەلجۇق تۈرك قەبىلىلىرىنى ئىسلام بايرىقى ئاستىغا بىرلەشتۈرۈشكە تىرىشتى. ئابباسىيلار بىلەن بولغان مۇناسىۋەتنى كۈچەيتىش ئۈچۈن، خەلىپە قائىم بىئەمرىللاھ ھىجرىيە 448-يىلى (1059-مىلادىيە) توغرۇل بەگنىڭ ئاكىسى جەئفەر بەگنىڭ قىزىغا ئۆيلەندى. ئۈچ يىلدىن كېيىن 1062-يىلى توغرۇل بەگ خەلىپىنىڭ قىزىغا ئۆيلەندى، لېكىن تويدىن بىر ئايدىن كېيىن ۋاپات بولدى. ھىجرىيە 454-يىلى رامىزان ئېيىنىڭ 8-كۈنى (1062-مىلادىيە)، سۇلتان توغرۇل بەگ 70 يېشىدا ۋاپات بولدى. ئۇ خوراسان ۋە ئىراقنىڭ شىمالىي غەربىدىكى سەلجۇق ھاكىمىيىتىنى بىرلىككە كەلتۈرۈپ، ئابباسىي خەلىپىلىكىنى قوللىغان ۋە ئىسلامنى كەڭ تارقاتقان كۈچلۈك دۆلەتنى قالدۇرۇپ كەتتى.