دائىش تەشكىلاتىنىڭ پىكرىي قۇرۇلمىسى تۆتىنچى قىسىم بەركەتۇللاھ دانشور 1- تەكفىرچىلىكتىكى قاتتىق قوللۇق ۋە تەدبىرسىز ھەرىكەت ئىنسان ماددىي ۋە ئېتىقادىي مەسىلىلەرگە بولغان مۇناسىۋىتى ئاساسىدا شەكىللەنگەن ئوخشىمىغان پىكىر ۋە تۇيغۇلاردىن تەركىب تاپقان مۇرەككەپ بىر گەۋدىدۇر. ئۇ ئۇزۇن ۋاقىتتىن بېرى ساقلاپ كەلگەن ياكى تەجرىبە-ساۋاق ئارقىلىق ئىگىلىگەن ئېتىقاد ۋە قانائەتلىرى بويىچە پىكىر يۈرگۈزىدۇ ۋە ئۇنىڭغا ئاخىرغىچە سادىق بولۇپ قالىدۇ. توغرا بىلەن ئىشىنىشكە تېگىشلىك نەرسىنى پەرقلەندۈرۈش ئاسان ئىش ئەمەس، بەلكى مۇرەككەپ ۋە نازۇك ۋەزىپە. بۇ جەھەتتىكى سەل قاراش ئىنساننى ئازدۇرۇپ يولدىن چىقىرىشى مۇمكىن. توغرا يولدا چىڭ تۇرۇش بولسا كۈچ-قۇۋۋەت ۋە مۇستەھكەملىككە يېتەكلەيدۇ. شۇڭا، ئىنسان ھاياتلىق يولىنى تاللاشتا ئېھتىيات قىلىشى، مەسىلىلەرنى چوڭقۇر تەھلىل قىلىپ، ئېھتىياتچانلىق بىلەن ئىش كۆرۈشى كېرەك. شۇنداق قىلغاندىلا توغرا يولدىن ئازدۇرىدىغان پىكرىي تۇزاقلارغا چۈشۈپ قېلىشتىن ساقلىنىپ، ھالاكەتكە ئەمەس، تەرەققىياتقا قاراپ ماڭالايدۇ. ئەڭ مۇھىمى باشقىلار ئۈستىدىن ھۆكۈم قىلىش ۋە ئۇلارنىڭ ئېتىقادى قاراشلىرىنى باھالاش مەسىلىسىدۇر. باشقىلار ئۈستىدىن ھۆكۈم چىقىرىش ھوقۇقىغا ئىگە دەپ داۋا قىلىش ۋە ئۇلارغا تار شەخسىي كۆز قاراش بىلەن قاراش ئېغىر مەسئۇلىيەتتۇر. بۇنداق پىكىر يۈرگۈزۈش، پىكرى ئوخشىمايدىغانلارغا گۇمان بىلەن قاراشنى كۈچەيتىدۇ. نەتىجىدە، ئۇلار ھەققىدە خاتا قارار چىقىرىشقا، بەزىدە ئالدىراقسانلىق ۋە پىششىق ئويلانماستىن چىقىرىلغان ھۆكۈملەر سەۋەبىدىن ئۇلارغا زىيان يەتكۈزۈشكە سەۋەب بولىدۇ. باشقىلار ئۈستىدىن ھۆكۈم چىقىرىش ياكى ئۇلارنىڭ ئېتىقاد-پىكىرلىرىنى باھالاش ئاسان ئىش ئەمەس. بۇ چوڭ تىرىشچانلىق، چوڭقۇر بىلىم ۋە ئىنچىكە چۈشىنىشنى تەلەپ قىلىدۇ ھەمدە بۇ ۋەزىپىنى ئۈستىگە ئالغۇچىنىڭ سالاھىيەتلىك بولۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ. ئەمما بەزى كىشىلەرنىڭ باشقىلارنىڭ پىكىرلىرىنى پايلاش، ئۇلارنىڭ ئېتىقادىدىكى خاتالىق ياكى كەمچىلىكلەرنى ئىزدەپ، ئۇلارنىڭ ھاياتىنى تېخىمۇ قىيىنلاشتۇرىدىغان قاتتىق ھۆكۈملەرنى چىقىرىشتىن باشقا ئىشى يوقتەك كۆرۈنىدۇ. دائىش تەشكىلاتى بۇ خىل يولنى ئېنىق نامايان قىلىدۇ. ئۇ قاتتىق تەكفىرچىلىك ئەقىدىسىنى قوللىنىپ، پەقەت ئۆز يولىنىڭ توغرىلىقىنىلا ئېتىراپ قىلىدۇ ۋە ئۆزىگە قوشۇلمىغانلارنىڭ ھەممىسىنى ئازغۇن دەپ قارايدۇ. ئۇلار ئۆزلىرىنى ھەق ۋە توغرىلىق سېپىدە دەپ قاراپ، ئۆز پىكرىدىن يىراقلاشقانلارنىڭ ھەممىسىنى ئازغۇنلۇق ۋە يولدىن چىققانلار قاتارىغا كىرگۈزىدۇ. ئۇلار ھەقىقەتنى ئۆزلىرىگە خاس قىلىۋالغان بولۇپ، باشقىلارغا ئۇنى ئۆز چۈشەنچىسى بويىچە تونۇش ياكى ئۇنىڭغا ئىشىنىش ھوقۇقىنى قالدۇرمىغان. ئۇلار باشقىلارنىڭمۇ تاللاش ئەركىنلىكى، مۇستەقىل پىكىر قىلىش ۋە ئەركىن قارار چىقىرىش ھوقۇقىغا ئىگە ئىكەنلىكىنى ئېتىراپ قىلمايدۇ. كېيىنكى باسقۇچ بولسا «تەدبىرسىز ھەرىكەت» بولۇپ، ئۇنىڭ ھەرخىل تەرەپلىرىنى كېيىنكى ماقالىدە مۇھاكىمە قىلىمىز.