*ఆత్మానాత్మ వివేకము(40,41)* _కథమ్? జాగ్రదావస్థా జాతా జాగ్రదావస్థా భవతి, జాగ్రదావస్థా భవిష్యతి! స్వప్నావస్థా జాతా, స్వప్నావస్థా భవతి, స్వప్నావస్థా భవిష్యతి। సుషుప్త్యవస్థా జాతా సుషుప్త్యవస్థా భవతి, సుషుప్త్యవస్థా భవిష్యతి! ఎవమవస్థాత్రయమవికారతాయా జానాతి! అత ఆత్మనః పంచకోష విలక్షణత్వం దృష్టాంతరూపేణ ప్రతిపాతయతి! మమేయంగౌ మమాయంవత్స: మమాయం కుమార:, మమేయం కుమారీ, మమేయం స్త్రీ, ఏవమాదిపదార్థవాన్ పురుషో న భవతి। తేభ్యో విలక్షణ : తథా మమ అన్నమయకోషః మమ ప్రాణమయ కోషః | మమ మనోమయకోషః మమ విజ్ఞానమయకోషఃః మమ ఆనన్దమయ కోషః ఏవం పంచకోషవానాత్మాన భవతి। తేభ్యో విలక్షణః సాక్షీ_ _అశబ్ద మస్పర్శమరూష్యమవ్యయం తథా రసం నిత్య మగంధ వచ్చ యత్ | అనాద్యనంతం మమతః పరంధృవం నిచాయ్యతం మృత్యు ముఖాత్ ప్రముచ్యతే॥ ఇత్యాది శ్రుతేః_ అయితే, జాగ్రదావస్థ అనేది ఎట్లా కలిగింది? ఎట్లా కలుగుతోంది? ఎట్లా కలుగుతుంది? స్వప్నావస్థ అనేది ఎట్లా కలిగింది ? ఎట్లా కలుగుతోంది? ఎట్లా కలుగుతుంది? ఈ విషయాలు మనకు ఎట్లా తెలుస్తాయి? దేని ద్వారా మనం తెలుసుకోగలుగుతాము? ఈ పైన చెప్పిన మూడు అవస్థలు వికారములతో కూడినవి. ఈ వికారములతో కూడిన ఈ మూడు అవస్థలను మనం నిర్వికారమైన దానివల్ల మాత్రమే తెలుసుకోగలుగుతాం. అందుచేత ఆత్మ అనేది అన్నమయాది పంచకోశాలకు భిన్నమైనది (విలక్షణమైనది) అనే విషయాన్ని దృష్టాంతం ద్వారా ప్రతిపాదిస్తున్నారు.- ఈ ఆవు నాది. ఈ దూడ నాది. ఈ కొడుకు నావాడు. ఈ కొమారై నాది. ఈ భార్యనాది అన్నట్లుగా ఆత్మ అనేది ఒక పదార్థంకాడు. (ఈ ఆత్మనాది అని చెప్పే వీలులేదు) వీటి అన్నింటికి విలక్షణమైనది - భిన్నమైనది. అట్లాగే, ఈ భౌతిక శరీరం (అన్నమయకోశం) నాది, ఈ ప్రాణమయకోశం నాది. ఈ మనోమయ కోశం నాది, ఈ విజ్ఞానమయ, ఆనందమయ కోశాలు నావి అన్నట్లుగాను, ఈ పంచ కోశాలతో కూడి ఉన్నది కూడా ఆత్మకాదు. వీటి అన్నింటికంటే విలక్షణమైనట్టి, వీటి అన్నింటికి ద్రష్ట అయినట్టిది ఆత్మ! అది శబ్దహీనమైది దానికి శబ్దంలేదు. దానికి ఆకారంలేదు. దానికి నాశనంలేదు. అది రసహీనమైనది. నిత్యమైనది. గంధ రహితమైనది. అనాదియైనది. అనంతమైనది. అది మహత్తు (గొప్పది) సర్వ శ్రేష్ఠమైనది. ధ్రువమైనది స్థిరమైనది అని తెలుసుకొని నిశ్చయించుకొన్నవాడు మృత్యువునుండి విముక్తుడౌతాడు అని శ్రుతివచనం. 41 _ఇదానీ మాత్మనః నచ్చిదానంద స్వరూపత్వముచ్యతే। సద్రూపత్వం నామ, కేనావ్య బాధ్యమానత్వేన కాలత్రయే ష్యేకరూపేణ విద్య మానత్వముచ్యతే। చిద్రూపం నామ, సాద నాన్తర నిరపేక్షతయా స్వయం ప్రకాశమానః సన్ స్వస్మిన్నారోపిత సర్వ పదార్థావభాసక వస్తుత్వం చిద్రూపత్వ మిత్యుచ్యతే। ఆనంద స్వరూపం నామ, పరమప్రేమా స్పదత్వం నిత్యనిరతిశయ త్వమానందత్వ మిత్యుచ్యతే। నిత్య విజ్ఞాన మనందం బ్రహ్మ రాతి దాతుః పరాయణమితి శ్రుతేః ఏవః నిత్యశుద్ధబుద్ధ ముక్త స్వభావం| బ్రహ్మాహమస్మీతి సంశయాసంభావనా విపరీత భావనా రాహిత్యేన యస్తు జానాతి సజీవన్ముక్తో భవతీతి॥_ ఇక, ఇప్పుడు ఆ ఆత్మయొక్క సత్, చిత్, ఆనంద స్వరూపత్వాన్ని గురించి చెపుతున్నారు. ముందు సద్రూపాన్ని గరించి చెపుతున్నారు ఆత్మ అనేది ఈ సృష్టిలో, ఈవిశ్వంలో దేనిచేత అడ్డగింపబడదు. అది నిర్నరోధము. అప్రతిహతమైనది. మూడు కాలాల్లోను, ఏ విధమైన మార్పు లేకుండా అభిన్నస్వరూపంలో ఉండేది కాబట్టి అది సత్! సత్యం! తరువాత (చితశక్తి) ఈ చిచ్చక్తి అనేది ఇతర సాదనాలు వేటినీ అపేక్షించకుండా స్వయం ప్రకాశమానమై ఉంటుంది. తనలోనే సమస్త పదార్థాలను భాసింప చేయజాలిన తేజోవంతమైనది. ఇదే చిద్రూపత్వం- జ్ఞాన స్వరూపత్వం. ఆనంద స్వరూపమనేది పరమ ప్రేమాస్పదమైనది. నిత్యమైనది. నిరతిశయమైనట్టి ప్రసన్నతకు ప్రతీకమైనట్టిది. ఇటువంటి సత్, చిత ఆనందస్వరూపం కలది ఆత్మ-బ్రహ్మ. ఈ బ్రహ్మ నిత్యుడు (శాశ్వతుడు విజ్ఞాన స్వరూపుడు, ఆనంద స్వరూపుడు. ప్రసన్నతను ప్రదానం చేయటంలో నిరతుడై యుండేవాడు అని వేదాలు చెపుతున్నాయి. ఈ నిత శుద్ద బుద్ధ ముక్త స్వబావం కలిగినట్టి బ్రహ్మను నేనే (అహం బ్రమ్మసి అనే విషయంలో సందేహంగాని, అశక్తతగాని, ప్రతికూల భావంగా లేకుండా నిశ్చయమైన బుద్దితో (నేనే బ్రహ్మనని) తెలుసుకొనేవాడు, విధమైన ఆత్మజ్ఞానంవల్ల (ఆత్మ వివేకంవల్ల) జీవన్ముక్తుడౌతాడు. _*ఇతి శ్రీమత్పరమహంస పరివ్రాజకాచార్య, శ్రీమట్గోవింద భగవత్పూజ్య పాద శిష్య, శ్రీమదాద్య శంకరాచార్య విరచితః ఆత్మా నాత్మ వివేకః సమాప్తః*_