«مهندسان طبیعت: چگونه سگ‌های آبی دولت چک را از بن‌بست آبی نجات دادند» ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ هشت سگ آبی مشتاق در جمهوری چک، با ساخت سدی طبیعی و کارآمد، نه تنها پروژه‌ای پرهزینه و متوقف‌شده را به سرانجام رساندند، بلکه دولت این کشور را از پرداخت 1.2 میلیون دلار هزینه ساخت سد بی‌نیاز کردند. این رویداد غیرمنتظره، بار دیگر قدرت و اهمیت مهندسان اکوسیستم، یعنی حیواناتی که با تغییر محیط خود، فواید بی‌شماری را برای طبیعت و انسان به ارمغان می‌آورند، به اثبات رساند. پروژه ساخت سد جدید در منطقه بردی جمهوری چک، پس از هفت سال برنامه‌ریزی و با وجود تخصیص بودجه‌ای بالغ بر یک میلیون دلار، به دلیل عدم صدور مجوزهای لازم متوقف شده بود. در حالی که مقامات در جستجوی راه حلی برای رفع مشکلات آبی منطقه بودند، طبیعت به شکل غیرمنتظره‌ای وارد عمل شد. ساکنان منطقه در یک صبح زمستانی در ماه ژانویه، با منظره‌ای شگفت‌انگیز روبرو شدند: یک سد کامل، ساخته شده توسط هشت سگ آبی، به صورت کاملاً رایگان! یاروسلاو اوبرمایر، رئیس دفتر بوهمیای مرکزی آژانس حفاظت از طبیعت و چشم‌انداز چک، در مصاحبه با رادیو پراگ اینترنشنال با لحنی توأم با حیرت و تحسین گفت: «سگ‌های آبی همیشه بهترین را می‌دانند. در این نقطه، هیچ کاری از سگ‌های آبی من را شگفت‌زده نمی‌کند.» سگ‌های آبی، این جوندگان نیمه آبزی، با استفاده از مصالح طبیعی مانند سنگ، گل و چوب، سدهایی در مسیر نهرها بنا می‌کنند. این سدها منجر به تشکیل تالاب‌هایی می‌شوند که به "تالاب‌های سگ آبی" شهرت دارند. این تالاب‌ها نه تنها زیستگاه امن و منبع غذایی برای خود سگ‌های آبی فراهم می‌کنند، بلکه اکوسیستم‌های غنی و متنوعی را برای گونه‌های دیگر از جمله حشرات آبزی، ماهی‌ها، دوزیستان، پرندگان بزرگی همچون حواصیل‌ها و درناها، و حتی پستاندارانی مانند گوزن موس و گاومیش‌های کوهان‌دار آمریکایی ایجاد می‌کنند. علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، سدهای سگ آبی نقش مهمی در کنترل سیل، کاهش خطر آتش‌سوزی (به عنوان آتش‌بندهای طبیعی) و ذخیره‌سازی کربن دارند. توانایی سگ‌های آبی در ایجاد این سازه‌های عظیم، آنها را به نمونه‌ای برجسته از "مهندسان اکوسیستم" تبدیل کرده است. بزرگترین سد سگ آبی ثبت‌شده در جهان، با طولی معادل هفت زمین فوتبال، در پارک ملی وود بوفالو در کانادا قرار دارد و به حدی عظیم است که از فضا نیز قابل مشاهده است. این سازه‌ها نشان‌دهنده قدرت بی‌نظیر این حیوانات در تغییر و شکل‌دهی محیط اطراف خود هستند. با وجود گزارش‌هایی مبنی بر ساخت سد توسط سگ‌های آبی به صورت "یک شبه"، گرهارد شواب، کارشناس مدیریت سگ‌های آبی در باواریا، با دیده تردید به این ادعا می‌نگرد و معتقد است ساخت یک سد واقعی به زمان بیشتری نیاز دارد. به احتمال زیاد، فعالیت سگ‌های آبی برای مدتی نادیده گرفته شده و ناگهان تکمیل سد به چشم آمده است. داستان سگ‌های آبی جمهوری چک، نمونه‌ای از فواید شگفت‌انگیز همزیستی انسان و طبیعت را به تصویر می‌کشد. در حالی که انسان‌ها با صرف هزینه‌های گزاف و طی مراحل پیچیده اداری در تلاش برای حل مشکلات آبی بودند، سگ‌های آبی با استفاده از توانایی‌های ذاتی خود، راه حلی پایدار و مقرون‌به‌صرفه ارائه دادند. این رویداد، نقطه عطفی در نگرش مقامات جمهوری چک نسبت به نقش سگ‌های آبی در اکوسیستم منطقه بود. به جای مقابله با سدسازی طبیعی این حیوانات، آنها با درک ارزش اکولوژیکی این اقدام، به سگ‌های آبی اجازه دادند به کار خود ادامه دهند و از مزایای سد طبیعی بهره‌مند شوند. این داستان آموزنده، تلنگری است برای ما انسان‌ها تا با دیدگاهی بازتر و احترام بیشتر به نقش حیوانات در طبیعت بنگریم و از ظرفیت‌های آنها در جهت حفظ و بهبود محیط زیست خود بهره ببریم. شاید، کلید حل بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی ما، نه در پروژه‌های پرهزینه و دست‌ساز بشر، بلکه در همکاری با مهندسان طبیعی و مشتاقی همچون سگ‌های آبی باشد. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ منبع: National Geographic