الان داشتم ترجمه‌ای را بازبینی می‌کردم که به این حدیث رسیدم: «شخص همچنان و به استمرار دست [نیاز و گدایی] به سمت مردم دراز می‌کند تا اینکه روز قیامت در حالی حاضر می‌شود که در چهره‌اش تکه‌ای گوشت نیست» (بخاری و مسلم). و این باعث شد به یاد خاطره‌ای از مسجد میناب و دوران امامت سید عبدالله قتالی (رحمه الله) بیفتم که یکی از دوستان خیلی نزدیکم تعریف می‌کرد. می‌گفت روزی سید بعد از نماز داشت طبق معمول برای مردم حدیث می‌خواند و آن روز نوبت این حدیث بود. می‌گفت بعد از اینکه سید این حدیث را خواند ناگهانی یکی وسط جمع شروع کرد به گریه. دیدند پیرمرد فقیری است که گاه بعد از نماز جلوی در مسجد می‌نشست و از مردم درخواست کمک می‌کرد و مردم هم به او چیزی می‌دادند. پیرمرد با شنیدن حدیث غمگین شده بود و می‌خواست توبه کند. مردم هم به او دلداری می‌دادند... من آن روز البته نبودم و این خاطره را از ایشان شنیدم ولی به حال آن پیرمرد غبطه خوردم که اینگونه در برابر سخن پیامبر صلی الله علیه وسلم تسلیم بوده که به جای بهانه آوردن و ناراحت شدن از اینکه چرا این حدیث را خوانده‌اید فورا خودش را مورد خطاب قرار داده و برای کاری که کرده پشیمان است. چه بسا او واقعا نیازمند بوده و بهانه هم داشته اما چنین متواضعانه در برابر «قال الله و قال رسول الله» سر تسلیم فرو آورده بود. هیچ تکبری کشنده‌تر از تکبر در برابر وحی نیست. پس نویس: خطاب شرع برحسب مخاطب متفاوت است. این حدیث از عادت کردن به درخواست نهی کرده و آیات و احادیث دیگری هم به این امر کرده که ثروتمندان و اهل خیر به دنبال نیازمندان واقعی باشند تا نیازمندی مجبور به درخواست نشود. این‌ها یکدیگر را کامل می‌کنند و اگر دسته‌ای از اوامر شرع ترک شود، اجرای دستهٔ دیگر هم دشوارتر می‌شود، هرچند باید در حد توان انجامش داد. با این حال اگر کسی به دلیل نیازش مجبور به درخواست شود گناهکار نیست. عبدالله