अमेरिकेस जाताना ..  ©® ज्योती रानडे काल मला भारतातून एका मैत्रिणीचा फोन आला होता. “अग, माझा मुलगा MS करायला अमेरिकेला येत आहे. न्यू जर्सी मधील एका कॅालेजमधे ॲडमिशन मिळाली आहे. तर कुठे रहावं हे जरा तू चौकशी करून सांगशील का?” मी अमेरिकेत गेली पस्तीस वर्षे रहात आहे पण मी न्यू जर्सी पासून तीन तासांच्या अंतरावर रहाते त्यामुळे त्या भागातील माहिती मलाही गोळा करावी लागली. त्याच्या कॅालेज जवळील काही अपार्टमेंट कॅाम्लेक्सची लिस्ट केली. spotcrime या वेबसाईटवर जाऊन त्या भागात चोऱ्या माऱ्या कितपत होत आहेत बघितले व एक चांगली जागा निवडून त्या अपार्टमेंट कॉम्प्लेक्सच्या मॅनेजर बाईंना फोन केला.. “Are you looking for an apartment for a master’s student?” तिने विचारले. मी हो म्हणून सांगितले. “कुठल्या देशातून हा स्टुडंट इथे येत आहे?” तिने विचारताच मी इंडिया असे उत्तर दिले.. "Boy का Girl?" हे तिने विचारलेले मला विचित्र वाटले. “ओह! माझ्याकडे उत्तम जागा आहे पण मी भारतातून येणाऱ्या बॉय स्टुंडटला माझी जागा देऊ शकत नाही.” तिने शांतपणे सांगितले. “का बरं? असा भेदभाव का? अतिशय चांगल्या कुटुंबातील व माझ्या माहितीतील मुलगा आहे हा!“ मला तिचं वाक्य अजिबात आवडलं नव्हतं. “मेम, प्लिज ऐकून घे.. भारतातून आलेल्या मुलांना कामाची अजिबात सवय नसते. ते खूप हुशार असतात. अगदी व्यवस्थित वागतात, polite असतात पण जागा अजिबात स्वच्छ ठेवत नाहीत हा माझा अनेक वर्षांचा अनुभव आहे! भेदभाव करायला मलाही आवडत नाही पण मुख्यत्वे भारतातील मुलगे बाथरूम साफ करणे, भांडी घासणे वगैरेमध्ये फार कमी पडतात.” तिने शांतपणे सांगितले.. मला धक्का बसला. जसजसे मी इतर दोन तीन अपार्टमेंट मॅनेजरांशी बोलले तेव्हा त्यांनीही भारतीय मुलगे अभ्यासा व्यतिरिक्त घर साफ ठेवणे वगैरे कामे करत नाहीत असे कळले. भारतीय मुली कामे करतात. त्यांना जागा द्यायला आम्हाला काही प्रॉब्लेम नाही असेही त्यांनी सांगितले. मी एक दोन भारतीय स्टुडंट बरोबर याबद्दल बोलले. “मी कधीच घरी असताना बाथरूम साफ केली नाही कारण कामाला बाई होती.. माझी आई कायम म्हणे की तू फक्त अभ्यास कर. बाकी काही करायची जरूर नाही. त्यामुळे मला सवय नाही.” अशा प्रकारची उत्तरे मिळाली. भारतातील अनेक घरात आई, हाताखालच्या बायका, नोकर माणसं ही कामं करतात. मुलींचा सासरी उध्दार व्हायला नको म्हणून मुलींना घरकाम कदाचित आजही शिकवले जात असेल पण मुलांना साफ सफाई, स्वयंपाक करायची वेळ भारतात असताना येत नाही असे मला वाटते पण मी तिथे बरीच वर्षे राहत नसल्याने मला नक्की माहित नाही. हा मुद्दा एवढा मोठा आहे का असे वाचकांना वाटेल पण भारतातील प्रयेकजण जेव्हा भारताबाहेर राहतो तेव्हा तो भारताचे प्रतिनिधित्व करत असतो. तुमच्या मुलांना जागा स्वच्छ ठेवता येत नाही हे वाक्य अमेरिकन माणसाने सांगितलेले हा भारतीयांचा अपमान आहे असे मला वाटते. बरेचदा पैसे वाचवण्यासाठी दोन-तीन स्टुडण्टस एक अपार्टमेंट शेअर करतात तेव्हा आतील सर्व साफसफाई प्रत्येकाला करावी लागते. हे विद्यार्थी वेगवेगळ्या देशांचे असू शकतात.. दुर्दैवाने भारतीय मुलांना अशा कामाची सवय नसते त्यामुळे त्यांच्यात भांडणं होऊ लागतात. अभ्यासात उत्तम असणारा भारतीय विद्यार्थी जेव्हा बाथरूम साफ करू शकत नाही तेव्हा भारताच्या प्रतिष्ठेचा प्रश्न येतो. आमच्या देशातील मुलांना बाकी सगळं जमतं पण स्वच्छतेसारखी मुलभूत गोष्ट न यावी याचे काय कारण आहे? बाथरूम साफ ठेवणे, किचन मधील भांडी वेळच्या वेळी घासणे, प्लास्टिक, पेपर सारखा कोरडा कचरा आणि ओला कचरा सुटा करून गार्बेज पिक-अप च्या दिवशी घराबाहेर नेऊन ठेवणे ही कामे स्वतः करणे आणि व्यवस्थित करणे अत्यंत महत्वाचे आहे.. जी मुले बाहेरच्या देशात शिकायला जाणार आहेत त्यांना त्यापूर्वी किमान सहा-आठ महिने वरील गोष्टींची सवय करावी कारण they represent India when they live in another country. ©® ज्योती रानडे