“Kezâlik, *Allah'ın hesabına kâinata bakan adam her ne müşahede ederse ilimdir.* _Eğer gaflet ile *esbab hesabına bakarsa,* ilim zannettiği şey de cehl olur._ Kezâik, iman ve tevhid ile bakan, âlemi nurlu görür ve *illâ âlemi zulümat içerisinde görecektir.* Kezâlik, gece vakti *Ayasofya’nın tenevvürü ile şiddetli zulümatı arasında _elektrik düğmesi üzerinde iki parmak hareketi kadar_ bir zaman vardır.* Âlemin semâsında _şimşeğin çakmasıyla sönmesi arasında da *bir an kadar* zaman vardır._ Dünyanın aydınlanması ve siyah bulutla zulümâtı ve rahmet nesiminin esmesiyle şemsin vechinden *o bulutun inkişafı ise bir anda* olur. Aynen öyle de; *_iman ve tevhit nuruyla bakılan bir nazardan_ âlem nurlarla, ünsiyet, tahabbüb ve teveddüdle dolu olarak görünür ve _kâinatın eczâsı sevgili kardeşler ve enîs zîhayatlar olarak_ müşahede edilir.* Fakat *küfürle bakılırsa* _âlemin eczası yabancı, düşman ve korkunç ölüler olarak görünür_ ve âlem iç içe girmiş zulmetler içinde müşahede edilir. *Sanki o nazarın sahibi* bir denize düşmüş, her taraftan ümit kesilmiş, gece dağdağalı ve karanlık, dalgalarla kuşatılmış ve elinin ucunu bile göremeyecek vaziyettedir. Hülâsa, _*iman ve tevhidle bakan, âlemi nurlu görür ve illâ âlemi zulümat içinde görecektir.*” _Mesnevi-i Nuriye_ _Şemme_