*📋#بیوگرافی رافع أعلام السنّة و الجماعۀ قالع اضالیل الفتنۀ و البدعۀ #امام_الهدی الشیخ الامام #ابومنصور_الماتریدی امام المتکلّمین و مصحّح عقائد المسلمین* ▪️قسمت ~2 ✔️تاریخ تولد امام الهدی رحمه الله مصادر تاریخی چیزی از تاریخ تولد ایشان ذکر نکرده اند، اما ترجیحاً ایشان در زمان متوکّل ( خلیفة عباسی) که از سال ۲۳۲ تا سال ۲۴۷ هـ ق. است متولد شده است؛ زیرا تاریخ وفات دو نفر از اساتید ایشان در سال‌های ۲۴۸ و ۲۶۸ بوده است، یکی : محمد بن مقاتل رازی است که درسال ۲۴۸ هـ رحلت کرد، و دوم نصیر بن یحیی بلخی‌است که در سال ۲۶۸ وفات نمود 📕دکتر علی ایوب، العقیدۀ الماتریدیه، ص252 📘تمیمی، الطبقات السنیۀ ج2 ص560 . بنا بر این ، امام ماتریدی در زمانی متولد شده است که بتواند از این اساتید علم کسب کند. همچنین محمد بن مسلم بن عبدالله المغیرۀ بن عمرو الأزدی که از اقران ( هم عمران) ماتریدی است در سال ۲۶۸ هـ ق فوت نموده است. 📙 ابو الوفاء قرشی، الجواهر المضیۀ ج3 ص33 📕 تمیمی ، الطبقات السنیۀ ج2 ص403 *💢احوال سیاسی ـ فکری ـ اجتماعی عصر امام ماتریدی رحمه الله* ▪️ماتریدی در سمر قند می‌زیست. حیات او بین نیمه‌ی آخر قرن سوم و نیمه‌ی اول قرن چهارم هـ ق بود. *✅️موقعیت سمرقند و خصوصیات مردم آن* ▫️مقدس اهل سمرقند را چنین تعریف می‌کند: آنان اهل سنت و جماعت هستند، افرادی نیکوکار، صادق، اهل حزم، همت و چالاک اند. دارای سینه‌هایی سالم و قلب‌هایی فارغ‌اند که بدعت‌ها و گرایش‌ها آنان را تکه تکه نکرده است 📗مقدس ، احسن التقاسیم ص287-293 ⚡️یعنی اجتماع آنان اجتماعی بود که ناحیه‌ی علمی برآنان غلبه داشت. آنان پیشه‌ور و تاجر بودند. به سوی جدل در مسایل اعتقادی مایل نبودند. در عین حال افرادی بودند که از نظر شوکت و جنگاوری شهرت داشته و اهل جهاد بودند. و طبق قول « آدم منز» در قربانی کردن جان از تمام اهل اسلام ( عصر خود) برتر و در جهاد بهره‌ی بزرگی داشتند 📘آدم منز، الحضارة الاسلامیة – ترجمه عربی ص77 🔅اما با وجود این، منطقه‌ی مارواء النهر و از میان آن ، سمرقند از امواج فکری مختلفی که منسوب به اسلام یا غیر اسلام بودند، خالی نبودند. ایده‌ی معتزلی در آنجا معروف و گسترده بود. امام ماتریدی رحمه الله ردّهای بسیاری بر سران اعتزال از جمله : نظّام، ابن شبیب، جعفر بن حرب و کعبی داشت. مجسمه نیز آنجا ظهور کردند. محمد بن کرّام سجستانی رهبر فرقه‌ی کرامیان بعد از سال ۲۰۰ هجری ظهور کرد[1]. امام ماتریدی رحمه الله بر کرّامیان نیز ردْهایی دارد. ▪️همچنین ردْهایی دارد بر قرمطیان (قرامطه) که فرقه‌ی آنان بر دست حمدان اشعث معروف به قرمط در سال ۲۶۴ ظهور کرد[2]. ▫️ جهم بن صفوان رهبر جهمیان نیز ظاهر شد و مدتی در سمرقند زندگی کرده و به سوی آن نسبت داده شد. امام ماتریدی رحمه الله قول به جبر جهمیان را مورد انتقاد قرار داد. از معاصرین ماتریدی رحمه الله نیز حسین بن منصور حلاج بود که قریب به سمرقند سکونت داشت[3]. 🌱شناخت امام ماتریدی نسبت به این آرا و تردید کردن آن‌ها و دیدگاهش نسبت به آن‌ها ، این را می‌رساند که این آرا در اجتماع ماتریدی شایع و معروف بودند. 📌آرای فرقه‌های غیر اسلامی (نیز) در این بلاد منتشر شده بود و پیروانی داشتند. ابن ندیم نوشته است که از منانیه حدود ۵۰۰ نفر در سمرقند وجود داشت و امرشان به شهرت هم رسید. و ریاست این فرقه که قبلاً در بابل بود به سمرقند منتقل شد. اصحاب ابن دیصان در خراسان ظهور کردند. بسیاری از مرقونیه که در لباس مسیحیت پنهان شده بودند در خراسان ظاهر شدند.همچنین سمفیه در بلاد ماوراء النهر منتشر شدند[4]. ◽️ همچنان تعداد بزرگی از یهود و نصاری در بلاد ماوراء النهر وجود داشت. آدم منز نوشته است که هرچه به شرق پیش برویم تعداد یهودیان بیشتر می‌شود، در سمرقند سی هزار نفر از آنان وجود داشت[5]. 🌘امام ماتریدی رحمه الله آرای این فرقه‌ها را می‌شناخت و این شناختش دالّ بر این بود که آن‌ها انتشار داشته و در زمان و اجتماع او پیروانی داشتند. کتاب «التوحید» او از قدیمی‌ترین مراجعی است که در آن آرای این فرقه‌ها به تفصیل و ردّ آن‌ها ذکر شده است. ▫️تردیدی وجود ندارد که این احوال سیاسی و فکری‌ای که در اجتماع ماتریدی رحمه الله رواج داشت مرتبط بود با آن احوال سیاسی و فکری‌ای که در دولت اسلامی رواج داشت. دولت اسلامی در نیمه‌ی دوم قرن سوم و نیمه‌ی اول قرن چهارم شاهد انقسامات مهمّی بود که منجرّ به تعدد مناطق نفوذ گشت. در اندلس امویان حکومت می‌کردند. در بلاد غرب ادریسیان، در موصل و حلب حمدانیان، در مصر و شام طولونیان و اخشیدان و در عراق ترکان به نام خلیفه‌ی عباسی حکومت می‌کردند. فارس را دولت‌های مختلفی تقسیم کرده بودند، دلفیان در کردستان، صفاریان در فارس، سامانیان در فارس و ماوراء النهر، زیادیان در گرگان، حسنویان در کردستان، بویه‌ایان در جنوب فارس و غزنویان در افغانستان و هند حاکم گشتند[6]. 💥ضعف خلیفه‌ی عباسی در بغداد بر این انقسام کمک کرد. گاهی عنصر ترکان و زمانی عنصر فارسیان بروز می‌کرد و نفوذ این هر دو بر امراء بیشتر شد که آنان را در قبال امر خودشان خاضع گردانید و (حتی) برخی را کشتند. خلیفه فقط مظهری بود بدون عمل، و لقبی بود که هیچ امر و نهیی نداشت[7]. 🔥اما حالت علمی در این عصر از دور قبلی پخته‌تر بود. علمای این عصر آنچه را پیشینیان نقل کرده بودند تشریح کرده نظریات پراکنده را مرتّب گردانیده و ثروت علمی پیشینیان را در هر فرعی از فروع علم نموّ داده از آن ثمر گرفتند[8]. 💢در نتیجه نهضت علمی بزرگی پدید آمد و مراکز علمی در هر گوشه‌ی مملکت متعدد گشت، حتی می‌توان گفت که این دوره به منزله‌ی دور طلایی علوم اسلامی بود. و علم کلام در مهم‌ترین دوران حیاتش که آن، دورِ آزادی‌اش (استقلالش) از فقه بود گذشت. و علوم صوفیه دینیه مهم‌ترین علوم و پیروزی آورنده‌ترین آن‌ها بود. حرکت علمی‌ای بود که بزرگترین نیروهای دینی در آن عصر را شامل بود، و روی آوری به درس قرآن و حدیث فزونی گرفت.[9] 📌آنچه در این حرکت برای ما اهمیت دارد، فروکش کردن موج  معتزله است به دست المتوکّل علی الله جعفر ۲۳۲ هـ ، کسی که به سنت مایل گشته و اهل آن را کمک نموده مشقات (وارده از حکّام پیشین) را بر طرف گردانید و محدّثین را به سامرا فراخواند وآنان را اکرام کرده عطیه‌های بسیاری به آنان داد و آنان را دستور داد تا احادیث صفات و رؤیت را تحدیث نمایند.[10] این حالت کمک نمود تا گروهی نصرت کننده‌ی اهل‌سنت پدید آید. پس امام ماتریدی ، امام اشعری و امام طحاوی ظهور کردند تا از طریق عقل ایستگاه اهل‌سنت را  کمک کنند و موقف توسط بین العقل و النقل به ظهور پیوست؛ زیرا قبل ازاین، اهل‌سنت فقط بر نقل تکیه داشتند. [1]📗 رازی ، اعتقادات المسلمین و المشرکین ص67 ص [2]📘 المقریزی ، الخطط و الآثار ج2 ص357 [3]📕العسکری ، الاوائل، ص295 [4]📙 ابن الندیم ، الفهرست ص472 و474 و475 [5]📗 آدم منز، الحضارة الاسلامیة ج1 ص50 [6]📘 احمد امین، ظهر الاسلام ج1 ص61 [7]📕 مسعودی، مروج الذهب ج2 ص349 و393 احمد امین، ظهر الاسلام ط 50 [8]📙 احمد امین، ظهر الاسلام ط97 [9]📕 دکتر آدم منز، الحضارة الإسلامیة ج1 ص266 و267 [10]📘سیوطی ، تاریخ الخلفاء ص320 ص *🔻شیوخ امام ماتریدی* او بر دست امام ابو نصر عیاضی فارغ التحصیل شد. و این هر دو با هم فقه را از ابوبکر محمد جوزجانی، حاصل کردند که او شاگرد ابوسلیمان جوزجانی است و ابوسلیمان  تلمیذ امام محمد بن الحسن شیبانی شاگرد خاص امام اعظم (رح) ابوحنیفه است. از اساتید دیگر امام ماتریدی  امام نصیر بن یحیی و محمد بن مقاتل رازی هستند 📘 بیاضی، اشارات المرام، ص 23 💢اساتید ماتریدی رحمه الله  بین فقهای حنفی و علمای زمانشان دارای منزلتی بارز هستند. امام ابو نصر عیاضی رحمه الله که نسبش به یحیی بن قیس بن سعدبن عباده انصاری می‌رسد از اهل علم و جهاد بود و در ورع، علم، چابکی و شهامت کسی به پایه اش نمی رسید. در جنگ با کفار در بلاد تُرک با چهل نفر که این همه از اقران ماتریدی بودند به شهادت رسید. 💥او دارای دو پسر بزرگوار و فقیه بود که یکی احمد عیاضی و دیگری ابوبکر احمد عیاضی است، این هر دو پسر  علم و ورع را از پدر به ارث برده بودند. حتی در حق احمد عیاضی گفته اند: دلیل صحّت مذهب امام ابوحنیفه این است که ابوبکر احمدعیاضی بر مذهب اوست  و اگر این، مذهبی برگزیده نمی بود احمد عیاضی معتقد آن نمی شد. 📗الجواهر المضیئه ج2 ص200 📙أعلام الاخبار ص116 📕الطبقات السنیۀ ج2 ج2 ص558 ◽️اما ابوبکر احمد جوزجانی شاگرد ابوسلیمان جوزجانی است.  او در انواع علوم در قلّه‌ی بلند آن‌ها قرار گرفته بود. کتاب‌های الفروق و التمییز و التوبه و غیره را نوشته است. 📕 کفوی، أعلام الأخیار ص197 🌱ابو سلیمان جوزجانی شاگرد امام محمد رحمه الله است و فقه را از او گرفت. مسایل اصول و امالی را نوشت. ابن سلمه و نصیر بن یحیی از شاگردان او هستند. قرشی وفاتش را در سال ۲۶۸ هـ  و تمیمی در سال ۲۶۷ هـ نوشته اند. 📙الجواهر المضیئه ج2 ص200 📘 أعلام الاخبار ص116 📗و الطبقات السنیۀ ج2 ص560 ✔️نصیر بن یحیی هم چنان که ذکر شد شاگرد ابو سلیمان جوزجانی است که فقه را از او حاصل نمود. 📙الجواهر المضیئه ج2 ص200 📘 أعلام الاخبار ص116 📗و الطبقات السنیۀ ج2 ص560 🔅محمد بن مقاتل رازی همان قاضی «ری» است و از ابو مطیع روایت کرده است. امام ذهبی گفته است: از وکیع و طبقه ی او حدیث گرفته است. 📘الجواهر المضیئه ج1 ص134 🍃ابوسلیمان جوزجانی فقه را از امام ابویوسف و امام محمد رحمهم الله حاصل نمود. همچنین محمد بن مقاتل و نصیر بن یحیی فقه را از ابومطیع حکم بن عبدالله بلخی و ابومقاتل حفص بن مسلم سمرقندی گرفته اند و محمد بن مقاتل از امام محمد نیز تفقه حاصل کرده و این چهار تا ( امام ابویوسف, امام محمد, ابومطیع و ابو مقاتل) شاگردان امام ابوحنیفه رحمه الله هستند. 📙. زبیدی, اتحاف السادة المتقین ج2 ص5 ✅️این چنین نسبت اساتید امام ماتریدی رحمه الله به امام ابوحنیفه رحمه الله منتهی می‌شود. پس او در مدرسه ی #امام_ابوحنیفه رحمه الله و به دست علمای اعلام مذهب حنفی, فارغ التحصیل شده است. ماتریدی در فقه پیرو مذهب حنفی بود و بین فقهای این مذهب و علمای اعلامش درجه ای بلند حاصل کرد.  رابطه‌هایی قوی وجود دارد که امام ابوحنیفه و ماتریدی رحمهما الله را به هم پیوند می‌دهد، این روابط چه هستند و حقیقت آن‌ها چیست؟ *🍃ارتباط بین امام ابوحنیفه و ماتریدی رحمهما الله تعالی* 🔻از مباحث گذشته معلوم شد که ماتریدی بر دست علمای اعلام حنفی در مدرسه‌ی (فقهی) امام ابوحنیفه رحمه الله فارغ التحصیل شده و پیرو آرای فقهی امام ابوحنیفه رحمه الله  است. امام ابوحنیفه رحمه الله علاوه از آرای فقهی دارای آرای کلامی هم هست. ▪️بیاضی ، ماتریدی را شارح آرای کلامی امام ابوحنیفه رحمه الله معرفی کرده است. در این تردیدی وجود ندارد که می‌توان امام ابوحنیفه رحمه الله را نخستین مؤسسِ علم کلام دانست. آرای کلامی مختلفی از ایشان در رسایل مختلف به جای مانده است که اساس کلام اهل سنت و جماعت هستند. بنا بر این ، تردیدی وجود ندارد که با پدید آمدن آرای مخالفی با آرای اهل سنت که در زمان امام ابوحنیفه رحمه الله نبودند ماتریدی مجبور شده جهت رد کردن آن آرای جدید ابتکاراتی از خود نشان دهد، لذا باید دانست که امام ابو منصور ماتریدی رحمه الله در اصول پیرو آرای کلامی امام ابوحنیفه رحمه الله است اگرچه برای ردّ پدیده‌های مخالف اهل سنت و جماعت ابتکاراتی هم دارد. بنا بر این تضادی بین آرای کلامی امام اعظم و آرای کلامی امام ابو منصور وجود ندارد. *📌دکتر علی عبد الفتاح مغربی بعد از مباحثی می‌نویسد:* « تمام این مباحث بر این اشاره دارند که ماتریدی فقط شرح و تفصیل کننده ی روش امام ابوحنیفه رحمه الله نبود بلکه مبتکر  بوده است که منهج و مذهب خاص به خود را دارد. ▪️هرگاه که جانب فقهی مذهب حنفی به امام ابوحنیفه رحمه الله برگردد، جانب کلامی آن به ابومنصور ماتریدی برمی گردد و این، اهمیت ارتباط بین امام ابوحنیفه و امام ماتریدی رحمهما الله  را کم نمی کند؛ چرا که ارتباط بین آن دو مؤکد [محکم] است، ماتریدی عارف ترین مردم به آرای امام ابوحنیفه رحمه الله بود و به آن‌ها بسیار اهمیت می‌داد, 💥 حتی ابو المعین نسفی او را در آنچه از امام ابوحنیفه روایت می‌کرد حجت می‌دانست؛ زیرا اوعارف‌ترین پیروانش نسبت به مذهب اوست و به وسیله‌ی بعضی از ردود امام ابوحنیفه رحمه الله بر مخالفان کمک می‌گرفت. خلاصه‌ی قول این که : اگر امام ابوحنیفه رحمه الله فضیلت نخستین اقامه‌ی مذهب کلامی را طبق اعتقاد اهل سنت دارد، ماتریدی نیز فضیلت اقامه‌ی مذهب متکامل را دارد که آن را برای تعبیر از اعتقاد اهل سنت با حجت و برهان مؤید گردانده است. 📗امام اهل السنۀ و الجماعۀ ص22 *💢استاد دکتر سید باغجوان استادیار تاریخ فِرَق اسلامی دانشکده‌ی الهیات دانشگاه سلجوق می‌نویسد:* 🔅 « ثم إن إمام الهدی أبا منصور الماتریدی (ت. ۳۳۳هـ) – رضی الله عنه و عن سائر الأئمۀ – بنی توضیح الدلائل علی مسائل رسائل الإمام ابی الحنیفۀ الخمس, کما جری علی ذلک عصریه الإمام المجتهد أبوجعفر الطحاوی (۳۲۱هـ) فی کتابه « بیان اعتقاد أهل السنۀ و الجماعۀ علی مذهب فقهاء الملّۀ أبی حنیفۀ و أبی یوسف و محمد بن الحسن» رضی الله عنهم, المعروف ب« العقیدۀ الطحاویۀ» … 📕 مقدمه « کتاب الاعتقاد» ص5 و6 ✔️« باز امام هدایت ابو منصور ماتریدی متوفای ۳۳۳ هـ – خدا از او سایر ائمه راضی باد- توضیح دلایل را بر مسایل رساله‌های پنج‌گانه‌ی امام ابوحنیفه رحمه الله بنا‌کرده بود همانگونه که معاصرش امام مجتهد ابوجعفر طحاوی (متوفای ۳۲۱هـ) در کتابش « بیان اعتقاد أهل السنۀ و الجماعۀ علی مذهب فقهاء الملّۀ أبی حنیفۀ و أبی یوسف و محمد بن الحسن» رضی الله عنهم, که به « العقیدۀ الطحاویۀ» شهرت دارد بر همین روش رفت. *✅️منبع کلامی امام ماتریدی رحمه الله* *🌱دکتر فیومی می‌نگارد:* 👈فکان الفقه الأکبر المنسوب لأبی حنیفة و الرسالة و الفقه الأبسط و کتاب العالم و المتعلم و الوصیة هی التعلیقة التی یحملها فقهاء مذهب النعمان فی اصول العقائد. و قد حملها الماتریدی و رواها عن شیوخه ، کانت هذه المؤلّفات بمثابة «بیان» لعقیدة أهل السنة و ما یصح الإعتقاد به من غیر دلیل و لا برهان. 🌱یقول د. فتح الله خلیفة : و لکن هذه العقیدة و ما تضمنته من أصول تحوّلت من «عقیدة» إلی «علم» أی إلی «علم کلام» علی ید الماتریدی؛ لأنه حقق تلک الأصول فی کتبه بقواطع الأدلّة و أتقن التفاریع بلوامع البرهان الیقینیة، فکان هو «متکلّم» مدرسة أبی حنیفة، و رئیس أهل السنة و الجماعة فی بلاد ماوراء النهر؛ و لذلک سمّیت المدرسة باسمه، و أصبح المتکلّمون علی مذهب الإمام أبی‌حنیفة فی بلاد ماوراء النهر یسمّون بالماتریدیة، و اقتصرإطلاق اسم أبی حنیفة علی الأحناف المتخصّصین فی مذهبه الفقهی. 🖊 رسایل فقه اکبر منسوب به امام ابوحنیفه ، الرساله ، فقه ابسط، کتاب العالم و المتعلم و الوصیة – که نوشته‌های امام ابوحنیفه هستند- دستاویزهایی بودند که فقهای مذهب نعمان (امام ابوحنیفه) در اصول عقاید داشتند. 👈 امام ماتریدی نیز آن‌ها را برداشته و از شیوخش روایت کرده است. این تألیفات به منزله‌ی بیانی بدون دلیل و برهان اند برای عقیده‌ی اهل‌سنت و آن چه عقیده داشتن به آن صحیح است. 📌دکتر فتح‌‌الله خلیفه می‌گوید: 🔻 «‌لیکن این عقیده و اصولی که متضمن آن است به دست ماتریدی  از عقیده به علم یعنی علم کلام تبدیل شد؛ زیرا او این اصول را با ادلّه‌ی قطعی به اثبات رسانید و تفریعات را با برهان‌های درخشان یقینی محکم گردانید. پس او متکلّم مدرسه‌ی امام ابوحنیفه و رئیس اهل‌سنت و جماعت در مناطق ماوراء النهر است ؛ از این وجه است که مدرسه (کلامی) به اسم او نامگذاری شد و متکلمان مذهب امام ابوحنیفه در ماوراء‌النهر ماتریدی گفته می‌شدند. و اسم امام ابوحنیفه برحنفیانی که در مذهب فقهی او تخصص داشتند اختصاص یافت. 📗شیخ اهل السنة ابو منصور الماتریدی ص193 *✴️عقیده‌ی امام ابو منصور ماتریدی* اگرچه از مباحث گذشته عقیده‌ی ماتریدی مشخص می‌شود اما این بحث را به صورت مستقل نوشتیم تا خوانندگان بدانند که عقیده‌ی ایشان همان عقیده‌ی عموم اهلسنت و جماعت است نه مخالف آن. *⬅️دکتر محمد ابراهیم فیومی می‌نویسد:* ⏪️«… ماتریدی علوم را از دست مردان حدیث و فقه حاصل نمود و بر کلام شناخت پیدا کرد و در عقاید بر دیگاه سلف ایستاد، اگر چه در عین وقت از ثابت گردانیدن آن عقایدی که آن‌ها را از نصوص نازل شده (قرآن وسنت) گرفته بود با حجت‌ها و برهان‌های عقلی کوتاهی نمی کرد ( و آن هم) جهت پاسخ به مقتضیات زمانش بود. و آرای او با حنفیان یکی است و لقب داده شده است به « امام الهدی» یعنی، پیشوای هدایت. 📙شیخ اهل السنة ابو منصور الماتریدی، ص188 ❇️از گفته‌ی دکتر فیومی به خوبی روشن شد که عقیده‌ی او همان عقیده‌ی سلف از جمله امام ابوحنیفه رحمه الله است. به عبارت «‌در عقاید بر دیگاه سلف ایستاد» ( و وقف من العقائد موقف السلف) دقت کنید که دیگاه عقیدتی امام ابومنصور را همان دیدگاه سلف گفته است. و در حقیقت همان است سلفی. *🔺️دفاع از سنت* 🔹️دکتر فیومی ادامه می‌دهد: ⬅️و درس الفقه الحنفی و الکلام علی نصر بن یحیی البلخی المتوفی سنة ۲۶۸هـ/ ۸۸۲م و نبغ فی الدفاع عن السنة ضدّ خصومها. (فقه حنفی و کلام را نزد  نصربن یحیی بلخی متوفای ۲۶۸ هـ ق برابر با ۸۸۲ م فرا گرفت و در دفاع از «سنت» بر ضد مخالفان نبوغ پیدا کرد. 📙شیخ اهل السنة ابو منصور الماتریدی، ص188 👌این عبارت تصریح دارد که تحصیلات ایشان در فقه و کلام حنفی بوده است، یعنی ، ابومنصور ماتریدی در فقه و عقیده حنفی است، و اگر کسی به او نسبت داده شود، در حقیقت به امام ابوحنیفه رحمه الله منسوب است. هم چنان که فردی در سراوان سکونت دارد و خود را سراوانی می‌گوید، در این صورت نمی توان بر او اعتراض کرد که چرا خود را بلوچستانی یا ایرانی نگفته است؛ زیرا سراوانی بودن خود مستلزم بلوچستانی یا ایرانی بودن است. پس ماتریدی گفتن هم مستلزم حنفی بودن است. *📚تألیفات امام ابو منصور ماتریدی رحمه الله تعالی* 🖊الف: کتاب‌های فقه و اصول فقه: [1]🖊 کتاب الجدل [2]🖊کتاب مآخذ الشریعۀ 🔻این دو کتاب در اصول فقه هستند و اهمیت و منزلتی بزرگ نزد حنفیان دارند. اما متأسفانه فعلاً در دسترس ما نیستند. *✍️ب: علم کلام:* [1] 🖌التوحید [2]🖌 کتاب المقالات [3]🖌کتاب الرد علی القرامطه [4]🖌کتاب بیان وهم المعتزلۀ [5]🖌کتاب ردّ الأصول الخمسۀ لأبی محمّد الباهلی [6]🖌کتاب ردّ أوائل الأدلّۀ للکعبی [7]🖌کتاب ردّ وعید الفسّاق للکعبی [8]🖌کتاب ردّ تهذیب الجدل للکعبی [9]🖌کتاب ردّ الإمامۀ لبعض الروافض [11]کتاب الأصول ( این را بروکلمان در فهرست کتب ماتریدی رحمه الله افزوده است.) *⏪️ج: #تأویل قرآن کریم:* [1]✏️ تأویلات القرآن یا تأویلات اهل السنۀ *✴️د: موضوعات دیگر:* [1]✒️رسالۀ فی ما لایجوز الوقف فیه فی القرآن الکریم. 👈 این را فقط فؤاد سزکین ذکر کرده است. ولی امکان دارد که از ماتریدی باشد. [2]✒️مقتطفات فی الوعظ. ⬅️ بروکلمان آن را ذکرکرده و در قول کسی دیگر ذکر نشده است. *💥هـ : کتب منسوب به ماتریدی:* [1]✒️شرح الامانۀ [2]✒️کتاب العقیدۀ [3]✒️شرح الفقه الأکبر. 👈در کتاب « الإیرانیون و الأدب العربی» کتب ذیل هم ذکر شده است. [1]✒️کتاب الدرر فی أصول الدین. شاید این کتاب همان است ما آن را در شماره ۱۰ ذکر کردیم. [2]✒️کتاب «ردّ وعید العشاق». شاید این کتاب هم همان ردّ وعید الفساق است در شماره ۷ ذکر شد. ⬅️کتاب التفسیر معروف به تفسیر ماتریدی. شاید این کتاب همان کتاب تأویلات القرآن یا تأویلات اهل السنة باشد. *🛡تاریخ وفات* مراجع بر تاریخ وفات ایشان اتفاق دارند که در سال ۳۳۳هـ ق در سمرقند بوده و همانجا به خاک سپرده شده است.  البته طاش کبری زاده بعد از ذکر تاریخ فوق نوشته است که : گفته شده در سال ۳۳۶ وفات کرده است،اما مشهور همان قول اول (سال ۳۳۳) است . ✅️خداوند از او راضی باد و جایش را فردوس برین کناد. آمین ✍🏻 مولانا سید عبدالکریم حسین پور 🔻پایان. #امام_الهدی #امام_ماتریدی #امام_ابومنصور_ماتریدی #ماتریدی *🌿مجموعه "راه هدایت" جایی برای دفاع از مذاهب أهل سنت و جماعت 🌿* ▫️️کانال تلگرام "راه هدایت" https://t.me/Muddaeen_Salaf ▪️گروه واتساپ "راه هدایت" https://chat.whatsapp.com/GjUQG1BQXIU9CAA77qVmiZ ▫️کانال واتساپ "راه هدایت" https://whatsapp.com/channel/0029VaVffvNBqbrACjefPb1p *┈┈•••❈﴿ مجموعه راه هدایت ﴾❈•••┈┈*