
Loksewa Diary
February 5, 2025 at 05:34 AM
नेपालले LDCs स्तरोन्नतिबाट हुने घाटालाई न्यून गर्दै दीर्घकालीन रूपमा फाइदा लिन निम्न रणनीति अपनाउनुपर्छ:
1. व्यापार प्रतिस्पर्धात्मकता वृद्धि गर्ने
निर्यातको विविधीकरण: केवल कपडा, चिया, जडीबुटी जस्ता परम्परागत वस्तुमा निर्भर नरही, सूचना प्रविधि (IT), सेवा क्षेत्र, पर्यटन, र उत्पादनमूलक उद्योगमा ध्यान दिनुपर्छ।
नयाँ व्यापार सम्झौताहरू गर्ने: युरोपेली संघ (EU), अमेरिका, भारत लगायतका देशहरूसँग व्यापार सहुलियत पाउन GSP+ र द्विपक्षीय व्यापार सम्झौताहरू गर्नुपर्छ।
स्थानीय उत्पादन प्रवर्द्धन: आयात प्रतिस्थापन नीति अपनाउँदै स्वदेशी उत्पादनलाई प्रोत्साहित गर्नुपर्छ।
2. वैकल्पिक वित्तीय स्रोत परिचालन गर्ने
वैदेशिक प्रत्यक्ष लगानी (FDI) आकर्षित गर्ने: लगानीमैत्री नीति, स्थिर कर प्रणाली, सहज प्रशासनिक प्रक्रिया, विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ) स्थापना गर्नुपर्छ।
सार्वजनिक-निजी साझेदारी (PPP) प्रवर्द्धन गर्ने: पूर्वाधार विकासमा निजी क्षेत्रको सहभागिता बढाउन PPP मोडेललाई प्राथमिकता दिनुपर्छ।
प्रवासी नेपाली लगानी (NRN Investment) बढाउने: वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपालीहरूलाई मातृभूमिमा लगानी गर्न आकर्षित गर्ने योजना ल्याउनु आवश्यक छ।
3. मानव स्रोत र प्रविधि विकास गर्ने
सीपमूलक शिक्षामा जोड दिने: व्यावसायिक तथा प्राविधिक शिक्षा (TVET) लाई बढावा दिँदै उद्योगसँग जोड्ने कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ।
अनुसन्धान र नवाचार प्रवर्द्धन गर्ने: विज्ञान, प्रविधि, इञ्जिनियरिङ र स्टार्टअपहरूलाई सरकारी अनुदान र सहुलियतपूर्ण ऋण दिनुपर्छ।
4. पूर्वाधार विकासलाई तीव्रता दिने
ऊर्जा तथा यातायात पूर्वाधार विस्तार गर्ने: जलविद्युत्, सडक, रेल, विमानस्थल र डिजिटल पूर्वाधारमा ठूलो लगानी गर्नुपर्छ।
आधुनिक कृषि प्रविधि भित्र्याउने: कृषिमा यान्त्रिकीकरण र नवप्रवर्तन (Innovation) प्रवर्द्धन गर्दै आत्मनिर्भरता हासिल गर्नुपर्छ।
5. वैदेशिक रोजगारीलाई व्यवस्थापन गर्ने
स्थानीय रोजगारी सिर्जना गर्ने: रोजगारीमुखी उद्योग, व्यवसाय र उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्न सरकार, निजी क्षेत्र र गैरसरकारी संस्थाहरूको सहकार्य आवश्यक छ।
विदेशी श्रम बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाउने: नेपाली श्रमिकहरूको सीपस्तर सुधार्न तालिम र प्रमाणीकरण प्रणाली विकास गर्नुपर्छ।
6. जलवायु वित्त र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगलाई निरन्तरता दिने
हरित ऊर्जा र वातावरणीय परियोजनाहरूलाई प्राथमिकता दिने: जलवायु कोष (Green Climate Fund) जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय स्रोतहरूबाट अनुदान प्राप्त गर्न नेपालले बलियो रणनीति अपनाउनुपर्छ।
बहुपक्षीय संस्थाहरूसँग सहकार्य गर्ने: UNDP, World Bank, IMF जस्ता संस्थाहरूसँग नयाँ विकास कार्यक्रम र सहुलियतपूर्ण ऋणका लागि संवाद बढाउनु आवश्यक छ।
निष्कर्ष
स्तरोन्नति नेपालका लागि अवसर र चुनौती दुवै हो। यदि नेपालले माथि उल्लेखित रणनीतिहरूलाई प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन गर्न सकेमा, आर्थिक विकास, रोजगारी वृद्धि, र समग्र समृद्धि हासिल गर्न सकिन्छ।