*_Kesyon_:* *"Poukisa lèzòm gen diferan lang, tandiske bèt, zwazo, ak tout sa ki anba dlo yo sanble gen menm kalite son tankou si yo pale menm lang?"* Analiz sou fenomèn nan 1. Lang kòm zouti entèlijans imen: Lèzòm devlope lang ak vokabilè pou tradwi panse, emosyon, eksperyans, epi konstwi relasyon sosyal. Lang pa nou pa sèlman vwa oswa son, men li genyen gramè, senbòl, ak estrikti ki pèmèt n pale sou tan pase, prezan, ak lavni. Diferans lang yo soti nan istwa, klima, kilti, ak eksperyans pèp yo. 2. Bèt ak lòt espès: lang inivèsèl oswa senplifye? Bèt (tankou chen, chat, kabrit), zwazo, ak bèt lanmè yo (tankou dòfin, balèn, pwason) pa pale menm jan ak nou. Yo itilize son, jès, kri, mouvman kò, epi pafwa odè pou kominike. Men sa enteresan: chak espès sanble pale menm jan ak sa ki soti nan espès pa yo. Yon kok chante konsa ann Ayiti, l ap chante menm jan ak yon kok an Afrik oswa an Azi. => Sa kreye yon ilizyon lang inivèsèl nan mitan yo, paske yo pa devlope varyasyon konplèks tankou lang moun. 3. Yon son kriye ki sanble ak "langaj"? Wi, ou wè byen! Son ou tande nan kriye yo se kòd kominikasyon ant yo. Pa egzanp: Yon zwazo ka chante pou di “zòn sa se pou mwen.” Yon chen ka jape pou fè w konnen li fache oswa li kontan. Yon balèn itilize ondes sonò (son infrasònik) pou kominike ak lòt balèn ki lwen. => Sa a se yon kalite langaj tou, men li natirèl epi plis instinktif. Li pa gen gramè oswa vokabilè jan nou genyen li. An Konklizyon, Pandan lèzòm genyen anpil lang ki diferan akoz istwa, kilti, ak devlopman sosyal yo, lòt espès sou Latè — tankou bèt, zwazo, ak bèt maren — sèvi ak yon kominikasyon natirèl, inivèsèl ki pèmèt yo konprann youn lòt san gwo chanjman depann de kote yo sòti. Sa montre ke: Nou chak, kòm kreasyon, resevwa yon zouti espesyal pou kominike. Lang pa egziste sèlman pou pale, men li sèvi pou konekte, kominike, epi viv an amoni ak lòt. Fenomèn lang inivèsèl bèt yo ka fè n sonje inite, senplisite, epi lòd ki ekziste nan lanati a — e petèt sa se yon leson pou limanite aprann pale yon sèl lang: lang lanmou, respè, ak koneksyon. _Abone AK PAJ la pou plis kontni motivan!_ Otè prensipal: Fridner Jean Mandela