*@ ५ जून @* *ब्रम्होस मिसाईलचे परीक्षण* भारताने ५ जून २०१८ रोजी समुद्रावरून जमिनीवर हल्ला करणारे ब्रह्मोस मिसाईलचे सफल परीक्षण केले. ब्रह्मोस हे नाव भारतातील ब्रह्मपुत्रा आणि रशियातील मॉस्क्वा या दोन नद्यांच्या नावांतील सुरुवातीची अक्षरे एकत्र करून बनवले आहे. भारताने रशियाच्या सहकार्याने ब्रह्मोस हे सुपरसॉनिक क्रूझ क्षेपणास्त्र विकसित करण्यास प्रारंभ केला. आज ते जगातील सर्वोत्तम क्रूझ क्षेपणास्त्र समजले जाते. ब्रह्मोसची रचना रशियाच्या पी-८०० ओनिक्स या क्षेपणास्त्रावर आधारित आहे. याच्या निर्मितीसाठी भारत आणि रशिया यांनी ब्रह्मोस एरोस्पेस लिमिटेड या संयुक्त कंपनीची स्थापना केली आहे. ब्रह्मोसचे ६५ टक्के भाग रशियात तयार होतात. त्यात बुस्टर, रॅमजेट इंजिन, टार्गेट सीकर, होमिंग डिव्हाइस, कॅनिस्टर आदी भागांचा समावेश आहे. ब्रह्मोस हे दोन टप्प्यांचे (स्टेजेस) क्षेपणास्त्र आहे. त्यातील पहिला टप्पा घनरूप इंधनावर आधारित बुस्टरचा आहे. तर दुसरा टप्पा द्रवरूप इंधनावर आधारित रॅमजेट इंजिनाचा आहे. त्याला दिशादर्शनासाठी इनर्शिअल नेव्हिगेशन सिस्टिम आणि जीपीएस, ग्लोनास किंवा भारतीय गगन या कृत्रिम उपग्रहांवर आधारित प्रणाली वापरल्या जातात. ब्रह्मोसचा पल्ला २९० किमी असून त्यावर ३०० किलो वजनाची पारंपरिक स्फोटके किंवा अण्वस्त्रे बसवता येतात. ब्रह्मोस सध्या जगातील सर्वात वेगवान आणि अचूक क्रूझ क्षेपणास्त्र मानले जाते. त्याचा वेग ध्वनीच्या वेगापेक्षा २.८ ते ३ पट आहे. म्हणजे ब्रह्मोस एका सेकंदात १ किमी अंतर पार करते. तसेच त्याची नेम चुकण्याची क्षमता (सक्र्युलर एरर प्रॉबेबिलिटी - सीईपी) १ मीटर पेक्षा कमी असल्याचा दावा केला जातो. म्हणजेच त्याची अचूकता ९९.९९ टक्के आहे. क्रूझ क्षेपणास्त्र असल्याने ब्रह्मोस जमिनीपासून कमी उंचीवरून प्रवास करून शत्रूच्या रडारला चकवा देऊ शकते. तसेच मार्ग बदलून क्षेपणास्त्र विरोधी यंत्रणा पासून बचाव करून घेऊ शकते. ब्रह्मोस जमीन, पाणी तसेच हवेतून डागता येते. भारताच्या तिन्ही सेनादलांत आणि रशियाच्या सैन्यात ब्रह्मोस तैनात केले जात आहे. *संकलन : मिलिंद पंडित, कल्याण* *संदर्भ : विकिपीडिया*