. . می‌تـوانیـم؟ ⚙️ یا بایـد؟ ⚖️ درست وسط جنگ جهانی دوم، در زیرزمین یک زمین‌بازی متروکه در دانشگاه شیکاگو، یک فیزیکدان ایتالیایی به‌نام انریکو فرمی اولین رآکتور هسته‌ای جهان را ساخت. این فقط یک کشف علمی نبود. پروژه‌ای مخفی پشت آن بود؛ پروژه‌ای به‌نام «منهتن»... با هدف ساخت بمب اتم. فرمی از فاشیسم ایتالیا و خطر نازی‌ها فرار کرده بود. همسرش یهودی بود، و خودش مخالف سرسخت دیکتاتوری. اما حالا؟ در آمریکا، داشت به ساخت سلاحی کمک می‌کرد که می‌توانست دنیا را برای همیشه تغییر دهد. روزی یکی از همکاران از او پرسید: «اگه آلمان تسلیم بشه، باز هم ادامه می‌دیم؟» و فرمی در سکوتی سنگین گفت: **«علم هیچ‌وقت متوقف نمی‌شه… اما ما باید بلد باشیم کی *خودمون* توقف کنیم.»** فرمی بعدها از ساخت بمب پشیمان شد. او از انرژی هسته‌ای در مسیر صلح‌آمیز حمایت کرد. ولی سؤالش هنوز باقیه: آیا وقتی در آستانه یک کشف بزرگ هستیم، فقط به «می‌تونم؟» فکر می‌کنیم؟ یا به اینکه «*باید* انجامش بدم؟» در دنیای امروز — با هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی، و انرژی‌های نو — این پرسش، از همیشه مهم‌تره: **قدرت داریم. اما آیا وجدانش رو هم داریم؟** @hampake