همپا کتاب

همپا کتاب

5/24/2025, 5:37:02 PM

🎭 هایزنبرگ: دانشمند، فیزیکدان، یا وجدان گرفتار؟ ورنر هایزنبرگ، پدر اصل عدم قطعیت، در سال ۱۹۴۱ در اوج جنگ جهانی دوم به دیدار نیلز بور رفت؛ دانشمندی که زمانی استاد و همکار او بود. در آن زمان، هایزنبرگ مسئول پروژه انرژی هسته‌ای آلمان نازی بود. و پرسش‌هایی که ذهن تاریخ را درگیر کرده‌اند هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند: — آیا عمداً سرعت ساخت بمب را کند کرد؟ — آیا دنبال کمک فنی یا تایید اخلاقی از بور بود؟ — یا فقط می‌خواست بداند متفقین چقدر جلوتر هستند؟ در نمایشنامه‌ی «کپنهاگ»، مونولوگ تأثیرگذاری از هایزنبرگ روایت می‌شود: 🗣️ «من آمدم چون می‌خواستم با تو حرف بزنم، نیلز. نه به‌عنوان یک آلمانی با یک دانمارکی، نه به‌عنوان فیزیکدانی با فیزیکدان دیگر، بلکه به‌عنوان انسانی که در طوفانی گرفتار شده و نمی‌داند راه درست چیست. ما جهان را گشودیم، نیلز، قفل‌های طبیعت را شکستیم، اما حالا، درِ جهنم را هم باز کرده‌ایم. نمی‌دانم چه باید بکنم. اگر کاری نکنم، شاید دیگری آن را انجام دهد. اگر کار کنم، شاید بمبی ساخته شود که دنیا را بسوزاند. من فیزیک را برای درک جهان آغاز کردم، نه برای نابودی آن.» — نظر شما چیست؟ هایزنبرگ قهرمان بود یا خائن؟ وجدان‌محور یا سرد و محاسبه‌گر؟ @hampaketab دیدگاهتان را برای ما بنویسید.

همپا کتاب

5/26/2025, 9:55:56 AM

. . می‌تـوانیـم؟ ⚙️ یا بایـد؟ ⚖️ درست وسط جنگ جهانی دوم، در زیرزمین یک زمین‌بازی متروکه در دانشگاه شیکاگو، یک فیزیکدان ایتالیایی به‌نام انریکو فرمی اولین رآکتور هسته‌ای جهان را ساخت. این فقط یک کشف علمی نبود. پروژه‌ای مخفی پشت آن بود؛ پروژه‌ای به‌نام «منهتن»... با هدف ساخت بمب اتم. فرمی از فاشیسم ایتالیا و خطر نازی‌ها فرار کرده بود. همسرش یهودی بود، و خودش مخالف سرسخت دیکتاتوری. اما حالا؟ در آمریکا، داشت به ساخت سلاحی کمک می‌کرد که می‌توانست دنیا را برای همیشه تغییر دهد. روزی یکی از همکاران از او پرسید: «اگه آلمان تسلیم بشه، باز هم ادامه می‌دیم؟» و فرمی در سکوتی سنگین گفت: **«علم هیچ‌وقت متوقف نمی‌شه… اما ما باید بلد باشیم کی *خودمون* توقف کنیم.»** فرمی بعدها از ساخت بمب پشیمان شد. او از انرژی هسته‌ای در مسیر صلح‌آمیز حمایت کرد. ولی سؤالش هنوز باقیه: آیا وقتی در آستانه یک کشف بزرگ هستیم، فقط به «می‌تونم؟» فکر می‌کنیم؟ یا به اینکه «*باید* انجامش بدم؟» در دنیای امروز — با هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی، و انرژی‌های نو — این پرسش، از همیشه مهم‌تره: **قدرت داریم. اما آیا وجدانش رو هم داریم؟** @hampake