*مرغن ءُ پند اس آجوئی کن* *خودنوشت– نیلسن منڈیلا جاچ: جعفر قمبرانی* *June 11, 2025* *(گُڈیکو بشخ)* *جہس نوشت کیک کہ ”زندان بیرہ بندغ نا آجوئی ءِ پُلپک بلکن بندغ نا چاہنداری ءِ دانگ اینگ کیک و روح ءِ ٹپی و ارادہ غاتے نزور کننگ کن تننگک۔“* نیلسن 1962 اٹی اخبتی زندان نا گواچی مس و اونا کل آن بھلا سوب اونا مزاحمتی تحریک MK ئسک ہرانا ذریعت ئٹ نیلسن و اونا سنگت آک حکومتی مڈی تے نسخاں تریسا ہننگ ئسر۔ نوشت کیک کہ زندان اٹی ای تینا جند انا پچ آتیان بیدس پین پچ بیرشت بیننگ آن سفا نمن مسوٹ۔ لکھک کہ گڑا کنے ہندا شڑت آ تینا جند انا راجی آ بیرشت آتے لخ اٹی کننگ کن امنا کریر کہ نے کل آن جتاؤ کوٹی سیٹی بند کننگ مرو۔ نیلسن پائک کہ اسٹ خو جزیرہ تینٹ شار و بازار آن مُر اسہ گیاوان ءُ جہس ئسک داکان دا کنے جتاؤ کوٹی سیٹی بند کریر ہراڑے کنکے ارغ اتوکا ہم کنتون ہیت کتؤکا۔ نوشت کیک کہ منا وخت آن پد ای بندغی توار و بندغ نا گند اکن سکنگ ئسوٹ و سلہہ بٹیسا کل زندانی تیتون اوار مننگ نا است خواہی نشان تسوٹ و زندان نا وردی تے بیننگ آ بے وس مسوٹ۔ نیلسن نا زندان نا زند ہم بھاز بھلن و بے پایان ءِ واہم نن داڑے گؤنڈ کریسا منہ اہم گِڑا تا زی آ تران کینہ۔ اول دا کہ زندان اٹی نیلسن کل بندی تیتون خڑکی نا کوشست کریسا کل اتون حال حوالی مس تانکہ تینا فکر و نظریہ ءِ زندان نا تہہ انا بندغ آتیٹی ہم تالان کننگ مرے۔ دا وڑ ہراتم اوفتے پیشن کاریم کننگ، کڈ خُتنگ دائے کن دریرہ تو نیلسن و اونا تنظیم نا باسک آک ہفتہ تا ہفتہ اسہ سرحال ئسے آ تران کریرہ، شرہ کریرہ ہندا سرحال تیٹی منٹ دن ئسر کہ، ننا ڈے جاندمی افریقہ نا دیہاڑ ہراکان بنا کیک یا افریقہ نا مؤن سِلی آتیکن ندر مروک آ راہشون آک دیر ئسر، یا تو افریقہ ٹی اخس وسائل و مڈی ارے، اخس سہدار ننا جنگل آتیٹی اریر و پین پین۔ یانی اہمیت تخوکو ہیت اس دا ئسک کہ اوفک تینا ڈے انا بابت زیات چاہنگ نا کوشست کریرہ۔ داکان بیدس نیلسن و اونا زندان نا سنگت آک اخبار و کتاب خواننگ کن وختس دزی اٹ پیشن آن خوائفیرہ تو وختس جیلر آتے لالچ اسیٹی پلویڑ کریسا اوفتیان اخبار اس دوئی کریرہ۔ داکان بیدس، نیلسن نوشتہ کیک کہ روبن جزیرہ نا زندان اٹی اودے اژدہ (18) سال بند کننگا۔ دا غٹ سال تیٹی اونا پد آن اونا خاہوت ءِ پبی دماغی فریشانی تننگ مس۔ اونا خاہوت ءِ اوڑتون مِلنگ کن ہلیتؤر۔ نوشتہ کیک کہ دا 18 سال اٹی اونا زائیفہ ‘وِنی’ ءِ بیرہ اِرا وار اوڑتون اوڑدہی نا امنائی رسینگا۔ او ہم تینا زائیفہ ءِ مُر آن خننگ کریکہ دن اخہ کہ دو خلوس، بغل کروس یا مہر آتا درشانی مروسس۔ داکان بیدس نیلسن نا چنا تے دا سوب آن اوڑتون ملنگ کن ہلیتؤرہ کہ اوفک چنک سنی ٹی ئسر۔ ولے ہراتم اونا بھلا مسڑ بالغ مس و برامی مس گڑا اوڑتون اوڑدہی کن امنا کریر ہرادے نیلسن ہموتم خناسس کہ او پوسکن پادُلی مسس۔ جاغہ اس لکھک کہ اسہ کوزہ گیر ریاست اسے نا کل آن بھلا زوراکی دادے کہ او زندان تا گواچی بندغ آتا خاہوت آتے ہم فریشان کیک و دماغی وڑئٹ اوفتا جارات ءِ پُلک۔ داکان بیدس نوشتہ کیک کہ اولیکو سال تیٹی ننا مون پاشی عدالت ٹی مسکہ تو بنائی دے تیٹی ای تینکن اسہ بھلو تران اس تیار کریسٹ کہ ہراتم جج کنے آن کنا صفائی ٹی ہیت کننگ نا سوج کرے تو ای تینا فکر و نظریہ نا صفائی ایتوہ ولے تینا صفائی تفروٹ۔ بلکن ای دا پاوہ کہ کنا فکر گچین ءِ و ای ہمو فکر اکن زندان مننگ و خواری تے سہنگ کن سوگؤ اٹ۔ نوشتہ کیک کہ کنا وکیل ’برام‘ کنے پارے اگہ دا لکھوک انگا تران ءِ عدالت ٹی خواناس نے کُنج اسے آ درور سم کاری کریسا کسفور موٹو۔ پائک کہ ای واہم تینا ہیت آن ٹلیتؤٹ۔ عدالت ٹی ہمو نوشتہ خواننگ مس و ای عدالت ٹی تران کریسا پاریٹ کہ ”ردی ننا اف بلکن ہمو ریاست نا ءِ ہرا ننے توفک ارفنگ یا مزاحمتی کڑد تینا کننگ آ بے وس کرینے۔“ نوشتہ کیک کہ دا پیشی کنا گڈیکو پیشی مس و ننے آ زند انا دیک کچ آن بڑز تہار مسر۔ ہندا دے تے نیلسن تینا کتاب اٹی ہم دن نوشتہ کرینے: روبن جزیرہ و ڈکھیائی آ سال آک، لکھک کہ دا وخت کنا سن 46 سال مسس۔ مستی نوشتہ کریسا پائک کہ زندان اٹ کل آن بھلا و المی آ گڑا دا ئسک کہ ننے پیشن نا سنگت آتا معلومداری مروس و اوفتے ننا معلومداری مروس۔ گڑا داڑکن نن وختس پیہن آ صاف انگا پنّہ غاتیا پاڷ اٹ نوشت کرینہ ہرافتے جیلر آک خننگ کتؤیسہ۔ دا گُڑا پیشن ہنیسہ ننا کلہو ءِ ننا سنگت یا تنظیم نا باسک آتے اسکان سر کریرہ۔ لکھک کہ پیہن سلی تا حکومت ہر وڑ نا چمبازی تے کننگ آن پزّیر کتؤ داڑاسکان کہ ننا قومی آ پارٹی ”اے این سی“ آستے ہم پابندی خلک تانکہ نن آزاتی اٹ تینا با نا ہیت ءِ ہم کننگ کپن۔ نوشتہ کیک کہ 1980 ٹی اسہ مہم اس ”منڈیلا ءِ آجو کبو” نا پن اٹ تالان مس۔ (Free Mandela movement) نوشت کیک کہ ہندا مہم آک کنا زند آ بھلو زہم اس شاغار کہ کنے انڈیا تون اوار پین کیہی ملک آتا داد آک رسینگار تو داکان 1981 ٹی یونیورسٹی آف لندن نا خوانندہ غاک کنا پن ءِ یونیورسٹی نا چانسلر مننگ کن مستی ایسر۔ لکھک کہ 1885 آن گڈ کنے جیل اٹ تینا سامبوک و ردیفوک آ فصل، سوزی و بئے بوچ آک ہم چرپ تازہ سینگار لگارہ کس پائے تہو اٹی ہم آجوئی نا گند بسکہ۔ دا ہمو سال آک ئسر کہ ہرافتے ٹی نیلسن ءِ روبن جزیرہ نا زندان آن پین جاگہ اس دننگ مس و تنیائی ٹی اودے بھاز انگا جارات و آسودئیک رسینگار۔ ہنداکان نیلسن تینا پارٹی نا باسک آتون بیدس صَلہ غان ہیت گپ ءِ بنا کرے و صدر و ایلو ٹوخر آتے تون مزاکرات بنا کرے۔ ہندا وڑ مزاکرات آتا نیام اٹی 1990 فروری ٹی نیلسن ءِ پاننگا کہ اودے پگہ سہب اتون ناگمان زندان آن کشنگ مرو ولے نیلسن نمن مریسا پائک کہ ای دن ناگمان بیدس کس ءِ سہی مننگ آن اسل پیشن بفروٹ۔ کنے آجو کننگ کن ہفتہ اسے نا وخت ایتبو تانکہ کنا خاہوت و کنا مخلوق کنا مون آ برے و ای تینا فکر انا سوگوی ءِ اوفتے نشان تریسا پاؤ کہ زندان نا بیست و ہفت سال نیلسن ءِ پیر کننگ کرور ولے اونا سوچ ءِ بدل کننگ کپرور، نزور کپرور۔ نیلسن نا زندان نا دیک گمان ہندن کہ دہ ہزار دے ئسر۔ ہندن نیلسن آجو مریسا تینا راج اتون تران کیک۔ پدی جہد اٹی لگک و مذاکرات مریسا کیک۔ ہندا نیام اٹ اونا کلان دوست انگا زائیفہ وِنی اوڑتون ناٹہیندائی اس کیک گڑا نیلسن اونا و تینا کسر تے ہم جتا وتا کریسا اودے ہم مُسٹ ایتک۔ منہ وخت آن گڈ یانی 1995 ٹی نیلسن آستا ملک اٹ پیہن سلی تا حکومت ایسر مریک و نیلسن ملک انا اولیکو مؤن سلی آ کماش (صدر) جوڑ کننگک۔ نوشتہ کیک ای تو ورنائی آن پہہ مسوسٹ کہ کنا و کنا مخلوق نا آجوئی پلنگوک ءِ۔ ہندا سوب آن ای نت دو خلیسا تینا زند ءِ گیرام کریسٹ ولے آزاتی کنے پوسکن ءُ زند اس تس و کنا قوم ءِ زندہ کرے۔ نوشتہ کیک کہ ای پیغمبر اس تو الؤٹ ولے پیغمری ءُ سگ اس سینہ ٹی تخسا مون سلی تے بندغ تا وڑ بریبری والا حق آتے تسوٹ و اوفتا کاٹم آ تینا دو ءِ خوشکاٹ کہ بدلہ ہلنگ نا سوچ ءِ تینا مزغ آن چنڈاٹ خساٹ۔ یخین ئٹ نیلسن نا خواریک، اونا سوچ فکر و قربانیک بیرہ اودے اخا کہ اونا تیوہ غا راج ءِ مدام بشخندہی اس بشخار۔ دا تو پک ءِ کہ جہانی پڑ آ ندر مروک آ بندغ آتے کسس گیرام کپک، یخین ئٹ نیلسن ہم نہ بیرہ تینا قوم اکن بلکن نن کن ہم اینو زندہ ءِ۔