📑برائت از کفار؛ پیام سیاسی حج ابراهیمی حج، علاوه بر آن‌که فریضه‌ای عبادی است، حامل پیام‌های بزرگ اعتقادی، اخلاقی و سیاسی برای امت اسلامی است. یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های سیاسی حج، اعلام «برائت از مشرکین و کفار» است که ریشه در قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم دارد. این اصل به عنوان نماد بیزاری از شرک و کفر، ظلم، طاغوت و سلطه‌طلبی مطرح شده و در جهان امروز کاربرد گسترده‌ای در مقابله با استعمار، صهیونیزم و استکبار جهانی دارد. برائت از کفار یکی از ابعاد مهم و فراموش‌نشدنی حج ابراهیمی است که در عین‌حال که جنبه عبادی دارد، پیام سیاسی-اجتماعی بسیار عمیقی برای مسلمانان و جهانیان دارد. در ادامه به جایگاه این مسئله در مناسک حج، و ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن و همچنین به نقش این اصل در وحدت امت اسلامی و مبارزه با ظلم و استعمار می‌پردازیم. ۱. مفهوم برائت از مشرکین در قرآن: کلمه «برائت» به معنای بیزاری، دوری و اعلام قطع رابطه است. قرآن کریم در آیه ابتدایی سوره توبه چنین می‌فرماید: «بَرَاءَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِینَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِکِینَ؛ این اعلام بیزاری است از سوی خدا جل جلاله و پیامبرش صلی الله علیه وآله وسلم به مشرکانی که با آنان پیمان بسته‌اید.» (توبه: ۱) در این آیه و آیات بعدی (توبه: ۱-۵)، خداوند دستور می‌دهد تا مسلمانان از کفار و مشرکین اعلام برائت کنند و مناسک حج را از آلودگی شرک پاک سازند. ۲. سنت ابراهیمی و پالایش حج از شرک و کفر: حضرت ابراهیم علیه‌السلام، به عنوان پدر توحید، خانه کعبه را برای عبادت خداوند متعال ساخت (بقره: ۱۲۵)، و در دعای خود از شرک و آلودگی آن بیزاری جست و چنین اعلام کرد: «رَبِّ اجْنُبْنِی وَبَنِیَّ أَن نَّعْبُدَ الْأَصْنَامَ؛ پروردگارا! مرا و فرزندانم را از پرستش بت دور نگه دار». (ابراهیم: ۳۵) سنت ابراهیمی بر پاک‌سازی مناسک حج از شرک استوار بود. برائت از کفار و مشرکین در واقع احیای همین سنت توحیدی است که توسط پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم و جانشینان ایشان ادامه یافت. (ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ذیل آیات سوره توبه). ۳. برائت از مشرکین و کفار در سیره پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم: در سال نهم هجری، پیامبر اکرم صلی‌الله‌ علیه وآله ‌وسلم ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه را برای سرپرستی حج فرستاد و سپس علی بن ابی‌طالب رضی‌الله‌عنه را مأمور کرد تا آیات سوره توبه را در منا قرائت کند و برائت از کفار و مشرکین را به اطلاع مردم برساند. (محمد بخاری، صحیح البخاری، ح ۴۶۵۷) چنانکه این کار همانطوری که تنظیم شده بود، انجام شد و این اقدام آغاز رسمی بیزاری از شرک و مشرکین در مراسم حج بود. ۴. پیام سیاسی برائت در حج: برائت از کفار و مشرکین نه تنها بیزاری از پرستش بت‌هاست؛ بلکه نمادی از نفی سلطه، ظلم، استعمار، و تبعیض نژادی و طبقاتی در مناسک توحیدی حج است. حج، اجتماع جهانی مسلمانان برای اعلام وحدت، عدالت و توحید است. در این بستر، برائت از مشرکین نمادی از: نفی سلطه استعمارگران بر ملت‌های اسلامی؛ اعتراض به ظلم قدرت‌های مستکبر علیه مسلمانان؛ به‌ویژه علیه فلسطین، یمن و غزه؛ فریاد علیه نژادپرستی و تفرقه مذهبی در میان مسلمانان است. آری، حج بی‌برائت، حج نیست. حج باید میدان فریاد علیه استکبار و صهیونیزم و قدرت های طاغوتی باشد. ۵. وحدت اسلامی در سایه برائت از کفار: درحالی‌که برخی کشورها سعی در تفرقه‌افکنی میان مسلمانان دارند، برائت از کفار و مشرکین می‌تواند به عنوان محور وحدت‌ساز عمل کند. این اصل یادآور دشمن مشترک مسلمانان (استعمار، صهیونیزم، و سکولاریسم جهانی) است. قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ؛ همانا شیطان می خواهد که در میان شما دشمنی و بغض و کینه را ایجاد کند». (مائده: ۹۱) با اعلام برائت از کفار و مشرکین، مسلمانان یاد می‌گیرند که اختلافات داخلی را کنار گذاشته و با تمرکز بر دشمنان واقعی اسلام، وحدت را در میان خود احیا کنند. ۶. برائت از مشرکین در عصر حاضر: امروز، مناسک حج ابراهیمی فرصتی کم‌نظیر برای اعلام جهانی بیزاری از رژیم صهیونیستی، قدرت‌های سلطه‌طلب و جریان‌های اسلام‌ستیز است. برائت از کفار و مشرکین در حج، به معنای: بیزاری از جنایات آمریکا در سرزمین‌های اسلامی؛ اعتراض به نسل‌کشی مسلمانان در غزه، میانمار، کشمیر و جای‌جای دیگر جهان؛ مقابله با تحریف مفاهیم دینی توسط جریان‌های تکفیری یا سکولار؛ افشای چهره نفاق مدعیان اسلام که با دشمنان اسلام همکاری دارند، می باشد. خلاصه اینکه، حج ابراهیمی، نماد توحید، عدالت و وحدت است. برائت از کفار و مشرکین، بخشی جداناشدنی از حج توحیدی است که پیام آن تنها محدود به زمان نزول قرآن نیست؛ بلکه در هر عصر و زمانی باید تکرار و احیا شود. در این عصر پر آشوب، امت اسلامی بیشتر از همه، نیازمند آن است تا از این فریضه بزرگ، در راستای احیای عزت، هویت و وحدت خویش بهره ببرد. ✍️ حبیبی صالحی 1 ذی حجه 1446 8 جوزا 1404 https://t.me/habibisalehi https://chat.whatsapp.com/FWhhrRbNeCCEOHXiOoiEu9 https://whatsapp.com/channel/0029VaakRD76RGJJ10wxMR2C