*چطور می‌توان گره کور هسته‌ای ایران و آمریکا را باز کرد؟* _بدون توافقی بر سر غنی‌سازی، واشنگتن و تهران ممکن است کنترل یک بحران در حال تشدید را از دست بدهند._ ✍ یادداشت جدید ولی نصر؛ استاد دانشگاه جان هاپکینز در فایننشال تایمز ترجمه و تلخیص: علیرضا رعنائی مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا بر سر حق ایران برای تولید و ذخیره‌سازی اورانیوم به بن‌بست رسیده است. آمریکا ابتدا نشان داد که با حدی از غنی‌سازی موافق است، اما سپس اصرار ورزید که ایران باید از این حق چشم‌پوشی کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که واشنگتن اکنون غنی‌سازی موقت مقدار محدودی اورانیوم تا سقف ۳ درصد را پذیرفته است، اما پس از آن ایران باید از حق غنی‌سازی در خاک خود صرف‌نظر کرده و توانایی انجام آن را برچیند. با این حال، تهران غنی‌سازی را یک حق مسلم می‌داند و رهبر ایران به پیشنهاد آمریکا واکنش نشان داده است. ایران مشکلی با بازرسی‌های بین‌المللی از برنامه خود ندارد و ابایی از تضمین آن‌که در حال ساخت سلاح نیست، ندارد. اما اصرار ایران بر آن است که درصد پایین غنی‌سازی اورانیوم برای نیازهای انرژی، صنعتی و پزشکی ضروری است و نمی‌تواند برای تأمین آن به دیگران اتکا کند. دونالد ترامپ نمی‌خواهد توافق وی شبیه توافق اوباما باشد که وی آن را «بدترین توافق تاریخ» توصیف کرده بود. وی به‌دنبال رسیدن به توافق است و امیدوار فشار بین‌المللی و تهدید جنگ اسرائیل، ایران را در نهایت تسلیم کند. اما این یک قمار خطرناک است، چرا که اگر پیشرفتی در مذاکرات صورت نگیرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ممکن است این ماه رسماً ایران را محکوم کند، و در این صورت فرانسه و بریتانیا می‌توانند تحریم‌های تلافی‌جویانه سازمان ملل را فعال کنند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، ایران تهدید کرده است که از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج خواهد شد. این اقدام منجر به یک بحران بین‌المللی می‌شود، به بازرسی‌ها پایان می‌دهد، ایران را به ساخت سلاح نزدیک‌تر می‌کند و احتمال جنگ با آمریکا را افزایش می‌دهد. خطر اینجاست که واشنگتن و تهران ممکن است کنترل این بحران فزاینده را از دست بدهند، بدین‌ترتیب، ایالات متحده باید هزینه‌ها و پیامدهای جنگ با ایران را بپردازد؛ جنگی که نه ترامپ، نه رأی‌دهندگانش و نه متحدان عرب آمریکا در خلیج فارس خواهان آن نیستند. با شتاب گرفتن حرکت به‌سوی جنگ، مسیر بازگشت به دیپلماسی تنگ‌تر خواهد شد. ترامپ می‌گوید جنگ برای ایران بد خواهد بود، اما روشن است که این جنگ برای آمریکا و خاورمیانه نیز بد خواهد بود. ایران میلیاردها دلار هزینه کرده و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را تحمل کرده است تا زیرساخت هسته‌ای خود را به یک صنعت عظیم تبدیل کند که از پشتیبانی یک شبکه گسترده تجاری وتولیدی با هزاران کارمند برخوردار است. پایگاه سیاسی آیت‌اللّه خامنه‌ای، به‌راحتی با تسلیم شدن وی در برابر صرف‌نظر کردن از غنی‌سازی اورانیوم کنار نخواهد آمد. نگرانی ایران از این است که کوتاه‌آمدن در غنی‌سازی، آمریکا را جسورتر می‌کند؛ آمریکا خواهان امتیازاتی در مورد برنامه موشکی ایران، حضور منطقه‌ای و ماهیت نظام خواهدشد. ایران به توافق نیاز دارد؛ اقتصادش در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد و انزوای بیشتر ضربات سخت‌تر و شدیدتری به این کشور وارد خواهد ساخت. با توجه به نزدیک بودن مسئلۀ جانشینی رهبری و جامعه‌ای ناآرام، آیت‌اللّه خامنه‌ای می‌داند که تضمین ثبات امری ضروری است. البته وی حاضر به پذیرش دیکته آمریکا نیست، اما امیدوار است که خط قرمزترامپ را جابه‌جا کند. واشنگتن و تهران باید از سیاست رفتن تا لبه پرتگاه خودداری کرده و به راه‌حلی میانه دست یابند که حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت بشناسد، اما در عمل آن را محدود کند. در این صورت، هر دو طرف می‌توانند ادعای پیروزی کنند. یک ایده، ادغام غنی‌سازی ایران در یک کنسرسیوم تولید سوخت هسته‌ای منطقه‌ای با سایر کشورهای خلیج فارس است. آمریکا می‌تواند بپذیرد که ایران برای تأمین سوخت تنها نیروگاه هسته‌ای و نیازهای پزشکی خود درداخل کشور غنی‌سازی کند، اما تمامی نیازهای آینده انرژی هسته‌ای توسط آن کنسرسیوم تأمین شود. این راه‌حل می‌تواند پلی به سوی یک توافق بزرگ‌تر باشد که حرکت به سوی جنگ را کُند می‌کند. https://whatsapp.com/channel/0029Vb1B01oDDmFdK9aMFo0Q