శ్రీ హనుమాన్ చాలీసా రచన: తులసీ దాస్దోహా శ్రీ గురు చరణ సరోజ రజ నిజమన ముకుర సుధారి | వరణౌ రఘువర విమలయశ జో దాయక ఫలచారి || బుద్ధిహీన తనుజానికై సుమిరౌ పవన కుమార | బల బుద్ధి విద్యా దేహు మోహి హరహు కలేశ వికార్ || తాత్పర్యము :- నా మనస్సనెడి అద్దమును శ్రీ గురుచరణ కమలములోని రజస్సుచే శుభ్రము చేసుకొని చతుర్విధ పురుషార్ధములను, ధర్మార్థ కామ మోక్షముల నొసంగు శ్రీరామచంద్రుని విమల కీర్తిని వర్ణించెదను. బుద్ధిహీనత వలన ఈ శరీరము కలిగినదని తెలుసుకొని పవనకుమారుని తలచెదను. అతని వలన నాకు బుద్ధి, విద్య, బలము వచ్చుటయే కాక కామాది వికారాల వలన కలిగెడి కష్టములను హరించుగాక ! జయ హనుమాన ఙ్ఞాన గుణ సాగర | జయ కపీశ తిహు లోక ఉజాగర || 1 || తాత్పర్యము :- జ్ఞానగుణ సముద్రుడవయిన ఓ హనుమంతా! నీకు జయము కలుగుగాక ! ముల్లోకాలను ప్రకాశింపజేసే ఓ కపీశ్వరా ! నీకు జయము కలుగుగాక ! రామదూత అతులిత బలధామా | అంజని పుత్ర పవనసుత నామా || 2 || తాత్పర్యము :- ఓ! రామదూత ! అపార బలశాలీ ! అంజనీ తనయా ! వాయునందనుడను నామము కలవాడా ! మహావీర విక్రమ బజరంగీ | కుమతి నివార సుమతి కే సంగీ ||3 || తాత్పర్యము :- మహావీరా ! విక్రమ స్వరూపం గలవాడా! వజ్రం వంటి శరీరము గలవాడా ! దుర్భుద్ధలను పారద్రోలేవాడా ! సద్భుద్ధి గలవారలకు చేయూతనిచ్చేవాడా ! కంచన వరణ విరాజ సువేశా | కానన కుండల కుంచిత కేశా || 4 || తాత్పర్యము :- సువర్ణఛాయగల మేనిగలవాడా ! మంచి వేషం గలవాడా ! బంగారు కుండలములను ధరించువాడా ! ముడివేయబడ్డ కేశములు గలవాడా ! హాథవజ్ర అరు ధ్వజా విరాజై | కాంథే మూంజ జనేవూ ఛాజై || 5|| తాత్పర్యము :- చేతవజ్రము, ధ్వజముకలిగి వెలుగొందువాడా ! జందెము కలిగిన భుజముతో చెలువొందువాడా ! శంకర సువన కేసరీ నందన | తేజ ప్రతాప మహాజగ వందన || 6 || తాత్పర్యము :- శంకర నందనా ! కేశరి కుమారా ! ప్రతాపముతో తేజరిల్లు వాడా ! గొప్పదైన జగత్తుచే నమస్కరించబడువాడా ! విద్యావాన గుణీ అతి చాతుర | రామ కాజ కరివే కో ఆతుర || 7 || తాత్పర్యము :- విద్యాసంపన్నుడా ! కల్యాణగుణములు గలవాడా ! రామ కార్యము నెరవేర్చుటపట్ల ఆతృత గలవాడా ! ప్రభుచరిత్ర సునివేకో రసియా । రామలఖన సీతా మన బసియా ।। 8 ।। తాత్పర్యము :- రామకధను విను రసజ్ఞుడా ! రామలక్ష్మణసీతలను మనస్సున కలిగినవాడా ! సూక్ష్మ రూపధరి సియహి దిఖావా । వికట రూపధరి లంక జరావా ।। 9 ।। తాత్పర్యము :- సూక్ష్మ రూపముతో సీతకు కనబడినవాడా ! వికట రూపముతో లంకను కాల్చినవాడా ! భీమరూపధరి అసుర సంహారే । రామచంద్రకే కాజ సంవారే ।। 10 ।। తాత్పర్యము :- భయంకరమైన రూపమును ధరించి రాక్షసులను సంహరించిన వాడా ! రామచంద్రుని కార్యమును నెరవేర్చిన వాడా ! లాయ సంజీవన లఖన జియాయే । శ్రీ రఘువీర హరఖి ఉరలాయే ।। 11 ।। తాత్పర్యము :- సంజీవిని తెచ్చి లక్ష్మణుడ్ని జీవింపజేసినవాడా ! శ్రీ రామునిచే హృదయమునకు హత్తుకొనబడ్డవాడా ! రఘుపతి కీన్హీ బహుత బఢాయీ । తుమ మమ ప్రియ భరతహి సమభాయీ ।। 12 ।। తాత్పర్యము :- శ్రీరాముడు నిన్ను గొప్పగా ప్రశంసించి నువ్వు తనకు భరతునితో సమానమయినట్టివాడవని అనెను. సహస వదన తుమ్హరో యశగావైఁ । అసకహి శ్రీపతి కంఠ లగావై ॥ 13 ॥ తాత్పర్యము :- నీ యశస్సును శ్రీరాముడు వేనోళ్ళ గానము చేసి నిన్ను కావలించుకొనెను. సనకాదిక బ్రహ్మాది మునీశా । నారద శారద సహిత అహీశా ॥ 14 ॥ యమ కుబేర దిగపాల జహాఁతే । కవికోవిద కహి సకై కహాఁతే ॥ 15 ॥ తాత్పర్యము :- సనకాదులు, బ్రహ్మాది మునీశ్వరులు, నారద, శారద, ఆదిశేషులు, యముడు, కుబేరుడు ఆదిగాగల దిక్పాలకులు, కవి పండితాదులు ఎంతగా నిన్ను పొగుడుదురో ! తుమ ఉపకార సుగ్రీవ హిఁకీన్హా । రామ మిలాయ రాజపద దీన్హా ॥ 16 ॥ తాత్పర్యము :- నీవు సుగ్రీవునకు ఉపకారమొనర్చినవాడవు. శ్రీరామునితో మైత్రి కలుగజేసి రాజ్య సంపదను కలిగించితివి. తుమ్హరో మంత్ర విభీషణ మానా । లంకేశ్వరభయే సబజగ జానా ॥ 17 ॥ తాత్పర్యము :- నీయొక్క భోదనలను అంగీకరించిన విభీషణుడు లంకాధి పతియైన వైనము జగతికంతటికి తెలుసును. యుగ సహస్ర యోజన పరభానూ । లీల్యోతాహి మధుర ఫల జానూ ॥ 18 ॥ తాత్పర్యము :- రెండువేల యోజనముల దూరమందున్న సూర్యుడ్ని తియ్యని పండుగా భావించి లీలగా గ్రహించినవాడా ! ప్రభుముద్రికా మేలిముఖ మాహీ । జలధి లాంఘిగయే అచరజ నాహీఁ ॥ 19 ॥ తాత్పర్యము :- రామచంద్రప్రభువు ఇచ్చిన ముద్రికను భద్రముగా నోటనుంచుకొని సముద్రమును సులభముగా దాటినవాడా ! దుర్గమకాజ జగతకే జేతే । సుగమ అనుగ్రహ తుమ్హరే తేతే ॥ 20 ॥ తాత్పర్యము :- ప్రపంచమునగల కష్టకార్యమది యేదైనను నీ అనుగ్రహముతో సాధ్యము ఒనర్చునట్టివాడా ! రామదుఆరే తుమ రఖవారే । హోతను ఆజ్ఞా బిను పైసారే ॥ 21 ॥ తాత్పర్యము :- రాముని ద్వారమును కాచువాడవు నీవు ! నీ అనుమతి లేనిదే ఎవరికిని ప్రవేసించుటకు సాధ్యము కాదు. సబ సుఖ లహై తుమ్హారీ శరనా । తుమ రక్షక కాహూకో డరనా ॥ 22 ॥ తాత్పర్యము :- నీ శరణు కోరినచో సమస్త సౌఖ్యములు సంప్రాప్తించును. నీవు రక్షకుడిగా ఉండగా వేరెవరికి భయపడనక్కరలేదు. ఆపన తేజ సమ్హారో ఆపై । తీనోఁలోక హాంకతే కాంపై ॥ 23 ॥ తాత్పర్యము :- నీ యొక్క గొప్పదైన తేజస్సును( శోభను) నీవు మాత్రమే ధరించగలవు. నీ గర్జనకే ముల్లోకములు కంపించిపోవును. భూతపిశాచ నికట నహిఁ ఆవై । మహావీర జబ నామ సునావై ॥ 24 ॥ తాత్పర్యము :- భూతములు - పిశాచములు యేవియు నీ పేరు విన్నచో దరికి రానేరవు. నాసై రోగ హరై సబ పీరా । జపత నిరంతర హనుమత వీరా ॥ 25 ॥ తాత్పర్యము :- నీ నామమును నిరంతరము జపించినచో సమస్త రోగములు, పీడలు తొలగిపోవును. సంకటసే హనుమాన ఛూడావై । మనక్రమ వచన ధ్యాన జో లావై ॥ 26 ॥ తాత్పర్యము :- మనోవాక్కయ కర్మలచే హనుమంతుని ధ్యానించు వానికి సమస్త సంకటములనుండి విముక్తి కలుగును. సబ పర రామ తపస్వీ రాజా । తినకే కాజ సకల తుమ సాజా ॥ 27 ॥ తాత్పర్యము :- శ్రీరాముడు రాజులకు రాజు, మునులకు ప్రభువు, నీవు ఆ మహనీయుని కార్యములను అన్నింటిని సరిసొత్తుచుందువు. ఔర మనోరధ జో కోయి లావై । తాసు అమిత జీవన ఫల పావై ॥ 28 ॥ తాత్పర్యము :- ఎవరు యే మనోరధము కలిగి ఉన్నను, వారికి అమితముగా జీవనఫలము లభించుచుండును. చారోఁయుగ పరతాప తుమ్హారా । హై పరసిద్ధి జగత ఉజియారా ॥ 29 ॥ తాత్పర్యము :- నాలుగు యుగములందున నీ ప్రతాపము కలదనుట ప్రసిద్ధము. అందువలన జగత్తు ఉజ్వలమైనది. సాధు సంతకే తుమ రఖవారే । అసుర నికందన రామ దులారే ॥ 30 ॥ తాత్పర్యము :- సాధు సజ్జనులను రక్షించుచుందువు. రాక్షసులను చంపి రామునకు ఇష్టుడవైనవాడవు. అష్టసిద్ధి నవనిధికే దాతా । అసవర దీన్హ జానకీమాతా ॥ 31 ॥ తాత్పర్యము :- అష్టసిద్ధులు, నవనిధులు ఇచ్చు వరమును జనని జానకి నీకు అనుగ్రహించెను. రామ రసాయన తుమ్హరే పాసా । సదారహో రఘుపతికే దాసా ॥ 32 ॥ తాత్పర్యము :- నీ వద్ద రామరసానమున్నది. నీవు రామునకు వినయము గల దాసుడవు. తుమ్హరో భజన రామకో భావై । జన్మ జన్మక దుఃఖ బిసరావై ॥ 33 ॥ తాత్పర్యము :- నిన్ను భజించుట వలన శ్రీరాముడు సంతసించును. జన్మ జన్మల దుఃఖము నశించును. అంతకాల రఘుపతిపుర జాయీ । జహాఁ జన్మ హరిభక్త కహాయీ ॥ 34 ॥ తాత్పర్యము :- అంత్యకాలంలో రఘురాముని పురమును చేరుకొందురు. ఎచ్చట జన్మించినను హరిభక్తులుగానే చెప్పబడుదురు. ఔర దేవతా చిత్త న ధరయీ । హనుమత సేయి సర్వ సుఖ కరయీ ॥ 35 ॥ తాత్పర్యము :- ఇతర దైవమును మదినెంచక హనుమంతుని సేవించిన సమస్త సుఖములను నాతడు సమకూర్చును. సంకట హటై మిటై సబ పీరా । జో సమిరై హనుమత బలవీరా ॥ 36 ॥ తాత్పర్యము :- బలవంతుడగు హనుమంతుని తలచిన సమస్త సంకటములు తొలగిపోవును. జైజైజై హనుమాన గోసాయీ । కృపాకరో గురుదేవకీ నాయీ ॥ 37 ॥ తాత్పర్యము :- ఓ ! ప్రభూ ! హనుమంతా ! నీకు జేజేలు ! నా పట్ల కృప జూపుము, గురుదేవా ! జో శతబార పాఠకర కోయీ । ఛూటహి బంది మహా సుఖ హోయీ ॥38 ॥ తాత్పర్యము :- ఎవరు దీనిని నూరు పర్యాయములు పఠించెదరో వారికి బాధలు, బంధములు తొలగి సుఖములు పొందెదరు. జోయహ పఢై హనుమాన చాలీసా । హోయ సిద్ధి సాఖీ గౌరీసా ॥ 39 ॥ తాత్పర్యము :- హనుమాన చాలీసా స్తోత్రమును పఠించు వారికి గౌరీ శంకరుల సాక్షిగా సిద్ధి కలుగును. తులసీదాస సదా హరిచేరా । కీజై నాధ హృదయ మహాఁడేరా ॥ 40 ॥ తాత్పర్యము :- సదా హరిదాసగు తులసీదాస ప్రభువా, సదా నీవు నా హృదయమందుండుము. దొహ పవన తనయ సంకట హరణ – మంగళ మూరతి రూప్ | రామ లఖన సీతా సహిత – హృదయ బసహు సురభూప్ || తాత్పర్యం ఓ సంకతములను హరించే పవన తనయ నీవు మంగళ మూర్తివి. సీత రామ లక్ష్మణ సహితముగా నా హృదయంలో నివసించుము.