📑 پیام حج برای جهان امروز حج، یکی از پنج رکن اسلام، نه تنها عبادتی فردی و مناسکی مذهبی است؛ بلکه پیامی جهانی برای همبستگی، برابری، عدالت، و صلح دارد. در جهان امروز که با بحران‌های اخلاقی، تبعیض نژادی، جنگ، فقر و بی‌عدالتی دست‌وپنجه نرم می‌کند، پیام حج می‌تواند نقش محوری در بازسازی روابط انسانی ایفا کند. حج به عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی دینی جهان، رویدادی فراتر از عبادت فردی است که می‌تواند تأثیر عمیقی بر وضعیت اجتماعی، سیاسی و اخلاقی جهان معاصر بگذارد. این مناسک نه‌تنها ذکر و دعا، بلکه زبان نمادینی از آزادی، مساوات، و ترک خودخواهی برای بازگشت به فطرت پاک انسانی است. در جهانی که اخلاق انسانی به حاشیه رانده شده و جنگ، استعمار، تبعیض و بی‌عدالتی به واقعیت‌های تلخ بدل شده‌اند، حج پیام‌هایی روشن برای نجات انسان دارد. در ادامه این نوشته، پیام‌های کلیدی حج را بررسی کرده و کاربست آن را در زمینه‌های مختلف جهانی مانند صلح، وحدت بشری، عدالت اجتماعی و اخلاق جهانی تبیین می‌کنیم. ۱. حج و پیام برابری و مساوات: در حج، میلیون‌ها انسان با هر نژاد، رنگ، زبان و ملیتی در یک لباس ساده احرام، در کنار یکدیگر به طواف و عبادت می‌پردازند. این تصویر وحدت‌آفرین، تجلی عینی برابری بشری است که خداوند متعال آن را در فراز آیات کریمه قرآن چنین بیان نموده است: «يا أَيُّهَا النّاسُ إِنّا خَلَقناكُم مِن ذَكَرٍ وَأُنثى وَجَعَلناكُم شُعوبًا وَقَبائِلَ لِتَعارَفوا إِنَّ أَكرَمَكُم عِندَ اللَّهِ أَتقاكُم؛ ای مردم! مسلماً ما، شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را به تیره¬ها و قبیله ها تقسیم کردیم تا یکدیگر را بشناسید. همانا گرامی ترین شما نزد خدای متعال پرهیزگارترین شماست.» (الحجرات: ۱۳) این آیه، بنیاد برابری انسان‌ها را تقوا و نه قومیت و نژاد می‌داند. حج، صحنه‌ای است که این آموزه¬ای برابری بشری را در عمل نشان می‌دهد. ۲. حج و فراخوانی به صلح جهانی: اسلام دین صلح و آرامش است و حج، تجلی این اصل بنیادین اسلام است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «فَلا رَفَثَ وَلا فُسوقَ وَلا جِدالَ فِي الحَجِّ؛ در حج آمیزش جنسی و گناه و جدا روا نیست.» (البقره: ۱۹۷) بنابراین، در مناسک حج، مسلمان موظف به ترک نزاع، خشونت و حتی مشاجره لفظی است. در جهانی که پر از کشمکش، ترور و ستیزه‌جویی است، آموزه‌های حج، فراخوانی به آرامش، آشتی و تساهل دینی است. ۳. حج و تأکید بر عدالت اجتماعی: حج، در دل خود، دعوتی برای عدالت اجتماعی دارد. همه در یک سطح از رفاه یا سختی، در صحرای عرفات، در میدان مزدلفه، در صحرای منا و در هنگام طواف حضور دارند. این تجربه، انسان را از غرور طبقاتی و تفاخر اقتصادی می‌رهاند. همچنین در حج، قربانی کردن حیوان و تقسیم گوشت آن میان نیازمندان، یک اقدام اجتماعی برای حمایت از فقراست. همانطوری که خدای متعال می فرماید: وَٱلۡبُدۡنَ جَعَلۡنَٰهَا لَكُم مِّن شَعَٰٓئِرِ ٱللَّهِ لَكُمۡ فِيهَا خَيۡرٞۖ فَٱذۡكُرُواْ ٱسۡمَ ٱللَّهِ عَلَيۡهَا صَوَآفَّۖ فَإِذَا وَجَبَتۡ جُنُوبُهَا فَكُلُواْ مِنۡهَا وَأَطۡعِمُواْ ٱلۡقَانِعَ وَٱلۡمُعۡتَرَّۚ؛ و قربانی شتران فربه را (در حج) برای شما از شعائرالهی قرار دادیم، در آن برای شما خیر و برکت نهفته است. پس هنگام قربانی در حال یکه بر پا ایستاده اند؛ نام الله را بر آنها ببرید، آنگاه چون پهلوهای شان بر زمین افتاد، از گوشت آنها بخورید و فقیران قانع (غیر سائل) و (فقیران) سائل را غذا بدهید». [الحج: 36] ۴. حج و وحدت امت اسلامی: در شرایطی که کشورهای اسلامی با تفرقه، جنگ‌های نیابتی، و اختلافات مذهبی روبه‌رو هستند، حج محلی برای تقویت اتحاد و همبستگی است. حج می‌تواند نقطه آغاز دیدارها، جلسات رویاروی حضوری، همکاری‌های فکری، فرهنگی و سیاسی میان امت اسلامی باشد. خدای متعال می فرماید: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُم أُمَّةً واحِدَةً وَأَنا رَبُّكُم فَاعبُدونِ؛ مسلماً این امت شما، امت یگانه است و من پروردگار شما هستم؛ پس تنها مرا پرستش کنید». (الأنبیاء: ۹۲) ۵. حج و بازگشت به فطرت و تربیت اخلاقی: حج فرصتی است برای تزکیه نفس، ترک گناه، توبه و بازگشت به خویشتن انسانی. در جهان امروز که بحران اخلاق و فراموشی معنویت رایج شده، حج پاسخی است به نیاز انسان معاصر به معنا و آرامش؛ اخلاقمداری و بازگشت به اخلاقیات فطری. از این جهت، همه انسانیت و بشر را به سوی انجام این مراسم، فرا می خواند. آنجا که می فرماید: «وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٖ يَأۡتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٖ؛ و در میان مردم به حج ندا بده تا پیاده و سوار بر هر مرکب و شتر لاغری از هر راه دوری به سوی تو بیایند.» (الحج: ۲۷) این ندا، دعوت به رجعتی معنوی است که انسان را از اسارت مادی‌گرایی نجات می‌دهد و به سوی عدالت و برابری و اخلاقمداری فطری بشری می خواند. ۶. حج و مقاومت در برابر استعمار و ظلم: حج، از آغاز، حرکتی بوده علیه طاغوت و شرک. ابراهیم خلیل‌الله با ساختن کعبه، نماد توحید را در برابر بت‌پرستی برافراشت. امروز نیز، حج می‌تواند فرصتی باشد برای تأمل و بیداری در برابر ستم جهانی، استعمار فکری، اقتصادی و نظامی قدرت‌های بزرگ. خدای متعال می فرماید: «وَإِذ قالَ إِبراهيمُ رَبِّ اجعَل هذَا بَلَدًا آمِنًا؛ و به یاد آورید هنگامی را که ابراهیم علیه السلام گفت: پروردگارا! این سرزمین را شهری امن بگردان». (البقره: ۱۲۶) همچنین خدای متعال می فرماید: «وَٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ ٱلَّذِي جَعَلۡنَٰهُ لِلنَّاسِ سَوَآءً ٱلۡعَٰكِفُ فِيهِ وَٱلۡبَادِۚ وَمَن يُرِدۡ فِيهِ بِإِلۡحَادِۭ بِظُلۡمٖ نُّذِقۡهُ مِنۡ عَذَابٍ أَلِيمٖ؛ و مسجد الحرام که آن را برای همه مردم یکسان قرار دادیم، چه مقیم در آنجا و یا و وارد بر آن، و کسی که از روی ستم در آن جا کج روی و انحراف از حق را بخواهد، از عذاب دردناک به او می چشانیم.» [الحج: 25] این دعا، نشانه اهمیت امنیت و آزادی ملت‌هاست. ملت ها با هم یکجا و متحد شده در برابر ظالمان، ستمکاران جهانی، استعمارهای فکری و نظامی و اقتصادی، مقاومت کنند. کجروان و ستمکاران و منحرفان از جاده حق و حقیقت را به راه آورند و یا که به جزای اعمال شان برسانند. حج، نه‌تنها یک عبادت بزرگ است، بلکه حامل پیامی تمدنی برای جهانی بحران‌زده است. از طریق حج، انسان معاصر می‌تواند به اصول فراموش‌شده‌ای چون برابری، صلح، عدالت، معنویت و مقاومت علیه ظلم بازگردد. اگر جهان اسلام و بشریت، پیام‌های حج را درک کرده و در سیاست‌ها، تربیت و روابط اجتماعی پیاده کنند، دنیایی بهتر و انسانی‌تر در پیش خواهد بود. ✍️حبیبی صالحی 30 جوزا 1404 ش https://t.me/habibisalehi https://chat.whatsapp.com/FWhhrRbNeCCEOHXiOoiEu9 https://whatsapp.com/channel/0029VaakRD76RGJJ10wxMR2C