*روش صحیح ذبح کردن* از انس (رضی الله عنه) روایت است که فرمود: « ضَحَّى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و سلم) بِکَبْشَینِ أَمْلَحَینِ أَقْرَنَینِ قَالَ وَرَأَیتُهُ یذْبَحُهُمَا بِیدِهِ وَرَأَیتُهُ وَاضِعًا قَدَمَهُ عَلَى صِفَاحِهِمَا قَالَ وَسَمَّى وَکَبَّرَ.» «رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) را دیدم که دو قوچ شاخ داری که رنگ سیاه و سفید داشتند، با دست خود برای قربانی، ذبح نموده و به هنگام ذبح فرمودند:(بسم الله والله اکبر)» انس (رضی الله عنه) میگوید: «من دیدم که در موقع ذبح پای خود را بر پهلوی گردن آنها گذاشتند و «بسم الله والله اکبر» گفتند.»(۲۶) همچنین امام مسلم در صحیحش روایت کرده است که همانا رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) به عایشه(رضی الله عنها) فرمودند: (« یا عَائِشَهُ هَلُمِّى الْمُدْیهَ ». ثُمَّ قَالَ « اشْحَذِیهَا بِحَجَرٍ ». فَفَعَلَتْ ثُمَّ أَخَذَهَا وَأَخَذَ الْکَبْشَ فَأَضْجَعَهُ ثُمَّ ذَبَحَهُ ثُمَّ قَالَ « بِاسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنْ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَمِنْ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ ». ثُمَّ ضَحَّى بِهِ.) «ای عائشه چاقو را بیاور.» سپس فرمودند: «آن را با سنگ تیز کن.» عایشه (رضی الله عنها) چاقو را تیز کرد. رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) چاقو را برداشتند و قوچ را به پهلو خوابانیدند و ذبح کردند و سپس فرمودند: « بنام الله؛ پروردگار این قربانی را از محمّد وآل محمّد وامّت محمّد بپذیر. » و سپس قربانی کردند. دو حدیث گذشته نشانگر استحباب بر پهلو خوابانیدن گوسفند در هنگام ذبح هستند. خواباندن گوسفند بر پهلوی چپ و قرار دادن آن بطرف قبله مورد اتّفاق همه علماء است. همچنین این احادیث دلالت بر این دارند که شخص ذبح کننده چاقویش را تیز کند و «بسم الله(۲۷) و الله اکبر» بگوید و به وسیله قطع کردن دو رگ کلفتِ دو طرف گردن، خون قربانی را جاری کند. سپس میگوید: « اللهم تقبل من (فلان) و آل (فلان).» «پروردگارا از این قربانی از (فلانی)و (خانواده فلانی) بپذیر.» و پاهایش را روی کناره گردن حیوان قرار میدهد تا ذبح آسانتر انجام شود. شیخ ابن عثمین (رحمه الله) میفرماید: «هنگامی که دو رگ کلفت در دو طرف گردن حیوان قطع شد، گوشتِ حیوان حلال گشته است؛ اگر چه حلقوم و نای حیوان قطع نشده باشد. برای اینکه هیچ دلیلی بر لزوم قطع کردن حلقوم و نای نیست.»(۲۸) و سنّت رسول اکرم(صلی الله علیه و سلم) اینست که ذبح حیوان قربانی در محلّ «مصلی عید» انجام شود.(۲۹) وکالت دادن در قربانی گرفتن وکیل و نماینده در سر بریدن حیوان قربانی جایز است،شخص قربانی کننده می تواند شخصی را از طرف خود به عنوان وکیل برای سر بریدن و تقسیم قربانی تعیین کند.(یعنی این کارها را به او محوّل سازد) و این عمل در بین تمامی اهل علم جایز است و هیچ خلافی در آن نیست. یک نکته مهمّ: اگر در شکم حیوان قربانی جنینی باشد، حکم آن چیست؟ از ابی سعید (رضی الله عنه) روایت است که فرمود:« سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و سلم) عَنِ الْجَنِینِ فَقَالَ « کُلُوهُ إِنْ شِئْتُمْ». وَقَالَ مُسَدَّدٌ قُلْنَا یا رَسُولَ اللَّهِ نَنْحَرُ النَّاقَهَ وَنَذْبَحُ الْبَقَرَهَ وَالشَّاهَ فَنَجِدُ فِى بَطْنِهَا الْجَنِینَ أَنُلْقِیهِ أَمْ نَأْکُلُهُ قَالَ « کُلُوهُ إِنْ شِئْتُمْ فَإِنَّ ذَکَاتَهُ ذَکَاهُ أُمِّهِ »(۳۰) (از رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) درباره جنین پرسیدم، رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) فرمود: «اگر دوست داشتید آن را بخورید.») و در روایت دیگر (گفتیم: ای رسول خدا همانا ما شتری را نحر یا گاو و گو سفند را ذبح میکنیم و در شکم آنها جنین است؛ آنرا بخوریم یا بیرون بیندازیم؟ فرمود: « اگر خواستید آن را بخورید. همانا ذبح حیوانِ مادر، ذبح جنین هم محسوب میشود.» چگونگی توزیع گوشت قربانی رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) در ابتدا از ذخیره کردن گوشتهای قربانی بیش از سه روز نهی کرد و سپس آن را جایز دانستند. رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) میفرماید: « إِنَّمَا نَهَیتُکُمْ مِنْ أَجْلِ الدَّافَّهِ الَّتِى دَفَّتْ فَکُلُوا وَادَّخِرُوا وَتَصَدَّقُوا »(۳۱) «همانا شما را از ذخیره کردن گوشت قربانی بخاطر ورود صحرانشینان فقیر به مدینه نهی کردم،پس (از این به بعد می‌توانید) بخورید و ذخیره کنید و صدقه دهید.» و در روایتی دیگری: «کلوا و أطعموا وادّخروا» «بخورید و اطعام دهید و ذخیره کنید.» و در روایتی دیگر نزد مسلم، این چنین آمده است: «کلوا و اطعموا واحبسوا و ادّخروا» «بخورید و در راه خدا به نیازمندان بدهید و ذخیره کنید.» با استناد به این احادیث… برای خانواده قربانی کننده مستحبّ است که ازگوشت قربانی بخورند و برای خودشان ذخیره کنند و مقداری از آن هدیه بدهند و مقداری از آن به فقرا و نیازمندان صدقه دهند؛ و در شرع هم برای هر کدام از امور بالا ( ذخیره کردن – هدیه دادن – صدقه ) مقدار مشخّصی تعیین نشده است.(یعنی بستگی به خود صاحب قربانی دارد که گوشت آن را چگونه توزیع کند.) از فروش گوشت قربانی و دادن دستمزد قصّاب از آن نهی شده است. سیدنا علی (رضی الله عنه) میفرماید:« أَمَرَنِى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و سلم) أَنْ أَقُومَ عَلَى بُدْنِهِ وَأَنْ أَتَصَدَّقَ بِلُحُومِهَا وَجُلُودِهَا وَأَجِلَّتِهَا وَأَنْ لاَ أُعْطِىَ الْجَازِرَ مِنْهَا (شیئاَ). قَالَ « نَحْنُ نُعْطِیهِ مِنْ عِنْدِنَا »(۳۲) «رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) مرا امر نمودند تا کارهای شتر قربانی را انجام دهد و اینکه گوشت و پوست و پشم آن را صدقه دهم و از آن چیزی(دستمزد) به قصاب ندهم.» ومیفرماید: « همانا مزد قصاب را از خود پرداخت میکردیم.» امام شوکانی(رحمه الله) میفرماید: «از جمله (وأن لا أعطی الجازر منها شیئاً) در این حدیث ممکن است اینگونه برداشت شود که از حیوان قربانی شده بهیچوجه چیزی به قصّاب داده نشود، اما منظور این حدیث، این است که از حیوان قربانی بعنوان دستمزد چیزی به قصّاب داده نشود؛ امّا به غیر از آن (بعنوان صدقه یا هدیه) اشکالی ندارد.» امام قرطبی(رحمه الله) میفرماید: «با استناد به این حدیث پوست وپشم قربانی فروخته نمیشود؛ چون جزئی از گوشت است و دادن پوست وپشم به قصاب بعنوان دستمزد حکم فروش دارد و اتّفاق همه علماء بر این است که گوشت و پوست و پشم حیوان قربانی فروخته نمیشود و فروش آن ممنو ع است.»(۳۳) حکم صدقه دادن قیمت حیوان بجای قربانی کردن آن جایز نیست. از رسول اکرم (صلی الله علیه و سلم) و اصحاب گرامیش روایت نشده است که این کار را انجام داده باشند؛ بلکه همه آنها قربانی میکردند و اگر پرداخت قیمت بجای قربانی بهتر و درست بود، آن را انجام میدادند. و… بهترین هدایتها و راهها، هدایت و راه رسول الله (صلی الله علیه و سلم) است. حکم انتقال گوشت قربانی وذبح آن خارج از شهر قربانی کننده چیست ؟ هیچ دلیلی بر ممنوعیت انتقال گوشت قربانی و ذبح آن خارج از شهر قربانی کننده از رسول اکرم(صلی الله علیه و سلم) وارد نشده است. و همانطورکه میدانید اکثر مردم در شهر خودشان قربانی میکنند و اگر برخی خارج از شهر خود قربانی کنند، بیم از بین رفتن این عبادت و شعار الهی وجود ندارد. امام شافعی(رحمه الله) میفرماید: «خوردن گوشت قربانی مستحب و اطعام دادن آن (به دیگران) واجب است.» معلوم است هرگاه مستحبّات با واجبات و مصالح بزرگتر تعارض پیدا کند، همانا جایز است برای رسیدن به مصالح بزرگتر، مستحبّات را ترک کرد و این مسئله نزد اهل علم معروف ومشهور است. و بدان که همانا بزرگترین هدف دین اسلام از قربانی، اطعام وغذا دادن (به فقرا) است؛ و نهی رسول الله (صلی الله علیه و سلم) از ذخیره کردن قربانی بیش از سه روز به سبب فقر ونیازمندی دیگران دلیلی بر همین امر مهمّ است؛ و هنگامی که فقر برطرف شد، نهی از ذخیره کردن بیش از سه روز نیز برطرف شد. مطمئناً با کمک (و فرستادن گوشت قربانی) به شهرها و روستاهای آسیب‌دیده از زلزله و سیل و طوفان، بیشتر مقصد دین محقّق میشود. حکم مسلمانی که توانایی قربانی ندارد رسول الله (صلی الله علیه و سلم)از طرف آن عدّه از امّتش که توانایی و استطاعت ندارند، قربانی نموده‌اند؛ تا آنها هم از اجر و ثواب قربانی بی‌نصیب نمانند. *طریقۀ قربانی:* هنگامی که قربانى کننده حیوان قربانى را رو به قبله بخواباند، اول این دعا را بخواند: اِنّىْ وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلّذِى فَطَرَ السَّمَوَاتِ وَالْاَرْضَ حَنْیفاً وَ مَا اَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ. اِنَّ صَلَاتِىْ وَ نُسُکِىْ وَ مَحْیاىَ وَ مَمَاتِىْ لِلهِ رَبِّ الْعَالَمینَ. لَا شَرِیک لَهُ وَ بِذالِک اُمِرْتُ وَ اَنَا مِنَ اْلمُسْلمِینَ. اَللّهُمَّ مِنْک وَ لَک. ترجمه: رُخم را به اخلاص به سوی همان کسی می گردانم که آسمان ها و زمین را خلق کرد و من از مشرکان نیستم. بی شک نماز من و قربانی من و زندگانی من و مرگ من، همه از خداوندگار و پروردگار جهان هاست که شریکی ندارد. و به همین امر شده ام، و من از جملة مسلمانان می باشم. خداوندا، این {قربانی، عطائی} از سوی توست و برای توست. سپس بِسْمِ اللهِ اَللهُ اَکْبَرْ گفته آن را ذبح کند و بعد از ذبح این دعا را بخواند: اَللّهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنِّىْ کَمَاَ تَقَبَّلْتَ مِنْ حَبِیبِک مُحَمَّدٍ وَّ خَلِیلِک اِبْراهِیمَ عَلَیهِمَا الصَّلوةُ وَالسَّلَامُ. ترجمه: يا الهى! اين قربانى را از «طرف من» قبول فرما چنانکه از طرف حبيبت محمد صلی الله علیه وسلم و خليلت ابراهیم علیه السلام قبول فرمودى. اگر شخصی می خواهد از طرف کس ديگرى قربانى کند، در این صورت در وقت ذبح کردن به جاى لفظ «مِنِّىْ» (از طرف من)، بگويد «مِنْ فُلان» (از طرف فلانى) و نام او را بگيرد. مسئله: وقت قربانى کردن از طلوع صبح تاریخ دهم ماه ذى الحجه شروع مى شود و تا غروب آفتاب تاریخ دوازدهم ماه ذى الحجه ادامه مى یابد. یعنى از صبح روز اول عید قربان تا شام روز سوم عید قربان. قربانى کننده در هر کدام از این روزها که بخواهد مى تواند قربانى کند. لیکن بهترین روز قربانى همان روز اول عید قربان است، آنگاه روز دوم، آنگاه روز سوم. مسئله: قربانى کردن در روز عید قربان قبل از اداى نماز عید درست نیست. بنابرین بعد از نماز عید قربانى کنید. البته اگر کسى در قریه و دهات زندگى می کند، در این صورت قربانى کردن در آنجا بعد از دمیدن صبح صادق هم درست است. اما اهالى شهر و اهالى قَصَبَه بعد از اداى نماز عید قربانى کنند. مسئله: ذبح (حلال) کردن حیوان به دست خود بهتر است. اگر کسى ذبح کردن را یاد ندارد، در این صورت آن را توسط کس دیگرى ذبح کند. و بهتر اینست که در وقت ذبح کردن حیوان، خودش آنجا حاضر باشد. و اگر قربانى کننده زن است و آن جایگاه چنان جائیست که زن نمى تواند از خاطر ستر و حجاب آنجا حاضر باشد، در این صورت حرجى نیست که زن آنجا نیاید. مسئله: گفتن نیت و خواندن دعا با زبان در وقت قربانى و ذبح کردن ضرورى نیست. اگر کسى در دل خود فقط اینقدر گفت که من قربانى می کنم و با زبان چیزى نگفت و آنگاه بِسْمِ اللهِ اَللهُ اَکْبَرْ گفته حیوان را حلَال کرد، قربانى در این صورت هم درست است. اما اگر دعائى که در بالا نوشته شد به یاد قربانى کننده باشد، بهتر است آن را بخواند. مسئله: قربانى کننده می تواند هم خودش از گوشت قربانى بخورد و هم آن را میان قوم و خویش خود تقسیم کند و هم بین فقیران و محتاجان خیرات کند. و بهتر اینست که کم از کم یک سوم گوشت قربانى را خیرات کند. لیکن اگر کسى فقط اندکى گوشت را خیرات کرده و باقى را برای خود نگهداشت، اینکار هم گناهى ندارد. مسئله: پوست قربانى را یا باید خیرات کنید یا آن را فروخته پول آن را خیرات نمائید. و آن پول را باید فقط به کسانى بدهید که مستحق گرفتن پول زکات هستند. و همان پول هاى را خیرات کنید که در مقابل فروختن پوست، خریدار آن را به شما داده است. و اگر آن پول ها را خرچ نمودید و در بدل آن همان قدر پول دیگر از پول هاى خود خیرات کردید، گرچه اینکار بد است، اما خیرات ادا‌ء مى شود. مسئله: اگر کسى پوست قربانى خود را خودش مورد استفادۀ خود قرار داد، مثلاً آن را مَشک یا دلو ساخت و یا «جاى نماز» ساخت، اینکار هم درست است. مسئله: دادن مقدارى گوشت یا چربى و یا شکمبۀ قربانى بطور مُزد به قصاب جایز نیست. مُزد قصاب را باید از طرف خود جداگانه بدهید. مسئله: ریسمان گردن و غیره چیزهاى حیوان قربانى را نیز باید خیرات نمود. مسئله: اگر چند نفر در یک گاو یا شتر شریک شدند و همگى می خواهند که گوشت را بین خود تقسیم نکنند بلکه آن را یکجائى در بین فقیران و خویشان خود تقسیم کنند، یا اینکه آن را پخته همه را دعوت نموده بخورانند، اینکار هم جایز است. و اگر بخواهند گوشت را بین خود تقسیم کنند، در این صورت برابر بودن سهم و حصۀ همه ضرورى است. مسئله: پول قیمت پوست قربانى را بطور مزد و اُجرت به کسى دادن درست نیست، زیرا خیرات کردن آن ضرورى می باشد. مسئله: دادن گوشت قربانى به کافران نیز جایز است، به شرط اینکه بطور اُجرت و مزد آنها به آنها داده نشود. مسئله: اگر حیوانى حامله باشد قربانى آن جایز است، و سپس اگر حملش زنده به دنیا آمد، آن را نیز باید حلال (ذبح) کنند. مسئله: طریقۀ ذبح بز، گوسفند، گاو، مرغ و غیره اینست که روى حیوان را به طرف قبله بگردانید و چاقو یا کارد تیز در دست گرفته بِسْمِ اللهِ اَللهُ اَکْبَرْ گفته گلوى حیوان را با آن طورى ببرید که چهار چیز گلوى آن بریده شود. یکى «مَری» که به وسیلۀ آن حیوان نفس می کشد، دوم «حلقوم» یعنى مَجراى آب و غذا از دهان به معده، سوم و چهارم هر دو «شاه رگ» حیوان که در دو طرف مری قرار دارند. اگر سه تاى این چهار چیز بریده شود، بازهم حیوان حلال است و خوردن آن جایز است. و اگر فقط دو تاى این چهار چیز بریده شود، در این صورت آن حیوان مردار است و خوردن آن جایز نیست. مسئله: اگر کسى در وقت حلال کردن حیوان قصداً بِسْمِ اللهِ نگفت، در این صورت آن حیوان مردار است و خوردن آن حرام می باشد. و اگر بسم الله گفتن را فراموش کند، خوردن آن صحیح است. مسئله: حلال کردن به وسیلۀ کارد و چاقوی کُند مکروه و ممنوع می باشد، زیرا حیوان دچار تکلیف زیادى می شود. به همین صورت بعد ذبح حیوان، فوراً پوست کندن و جدا کردن دست و پایش یا با وجود بریده شدن هر چهار عضو مذکور در بالا، قطع کردن سرش قبل از اینکه بدنش سرد شود، مکروه می باشد ✅️ برای ارتقای ضرفیت ایمانی و آموختن علم دین و استفاده نیک از وسایل اینترنتی معاصر به کانال زیر بپیوندید. لینک کانال: https://whatsapp.com/channel/0029VaV4RCVJpe8eXuh5je0e •┈┈•┈┈•✿✿•┈┈•┈┈• پخش و نشر آن، صدقه جاریه است بنابر حدیث مبارک ﷺ: دلالت کننده به کار خیر مانند انجام دهنده آن است[رواه مسلم]