*توشه‌ی مسلم* *📜آداب و احکام قربانی:* رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که توانایی قربانی داشته باشد و قربانی نکند به مصلای ما نزدیک نشود.» ابن‌ماجه، حدیث حسن، ح: ۳۱۲۳ تعریف قربانی: حیوانی که در روز عید و ایام تشریق به قصد تقرب و نزدیکی به الله متعال ذبح می‌شود. ۱. سنت است شخصی که می‌خواهد قربانی کند از اول ماه ذی‌الحجه تا هنگام قربانی کردن موی سر و موهای زاید بدن و ناخن‌هایش را کوتاه نکند. ام‌سلمه-رضی الله عنها- همسر پیامبر-صلی الله علیه وسلم- می‌گوید که: رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: «کسی که ذبحی دارد و می‌خواهد قربانی کند، هنگامی که هلال ذی‌الحجه دیده شد، مو و ناخن‌هایش را کوتاه نکند تا اینکه قربانی کند.» صحیح مسلم، ح: ۱۹۷۷ ۲. شرایطی که در قربانی باید رعایت شود: الف) حیوان قربانی باید شتر، گاو، گوسفند و یا بز باشد. ب) سن حیوان قربانی: گوسفند یک‌سال، بز یک‌سال کامل، گاو دو سال کامل و شتر پنج سال کامل داشته باشد. امام نووی در المجموع، ج۸، ص۳۶۵ قول دومی از علما نقل نموده است: برای گوسفند سن شش ماه کامل نیز کافی است. ج) حیوان قربانی، عیب و نقصی نداشته باشد. رسول الله-صلی الله علیه وسلم- در حدیثی چهار عیب را برای قربانی برشمرد که عبارتند از: کوری واضح، بیماری آشکار، لنگی نمایان و لاغری که چربی یا مغزِ استخوان ندارد. حدیث صحیح، سنن ترمذی، ح: ۱۴۹۷ ۳. ویژگی‌های قربانی: الف) حیوان قربانی، رنگ آن سفید یا روشن یا آمیخته‌ای از دو رنگ سیاه و سفید باشد و در صورت نبود می‌توان حیوانی تیره یا سیاه رنگ، ذبح نمود. حدیث حسن، مسند احمد، ح: ۹۳۹۳ رسول الله-صلی الله علیه وسلم- فرمود: بخورید و به دیگران صدقه دهید و ذخیره نمایید. صحیح مسلم، ح: ۱۹۷۳ رسول الله-صلی الله علیه وسلم- دو گوسفند شاخ‌دار سفید آمیخته با سیاه را قربانی نمود. صحیح بخاری، ح: ۵۵۶۵ ب) چاق بودن قربانی: ابی امامه بن سهل-رضی الله عنه- می‌گوید: ما و دیگر مسلمانان در مدینه گوسفندان مان را برای قربانی چاق می‌کردیم. صحیح بخاری، ح: ۵۵۵۳ توجه: فرد می‌تواند خانواده‌اش را در قربانی شریک کند. ابو ایوب انصاری-رضی الله عنه- می‌گوید: در زمان رسول الله-صلی الله علیه وسلم- هر فرد یک گوسفند را برای خود و خانواده‌اش قربانی می‌کرد. حدیث صحیح، سنن ابن‌ماجه، ح: ۳۱۴۷ جابر بن عبدالله-رضی الله عنه- می‌گوید: ما همراه رسول الله-صلی الله علیه وسلم- مراسم حج انجام می‌دادیم و شتر را برای هفت نفر و گاو را نیز برای هفت نفر ذبح کردیم. صحیح مسلم، ح: ۱۳۱۸ ملاحظات الف) وقت قربانی بعد از نماز عید است. جُنْدَب بَجَلِی-رضی الله عنه- می‌گوید: من روز عید قربان همراه پیامبر-صلی الله علیه وسلم- نماز خواندم و آن حضرت-صلی الله علیه وسلم- بعد از نماز خطبه‌ای خواند، سپس فرمود: کسی که قبل از نماز، قربانی نموده بجای آن دوباره قربانی کند و کسی که قربانی نکرده با نام الله قربانی کند. صحیح مسلم، ح: ۱۹۶۰ ب) انس-رضی الله عنه- روایت می‌کند که رسول الله-صلی الله علیه وسلم- هنگام ذبح قربانی می‌فرمود: «بِاسْمِ اللهِ، وَ الله ُاَکبَر». صحیح مسلم، ح: ۱۹۶ ج) شخص قربانی‌کننده از قربانی خودش بخورد (و می‌تواند برای خودش ذخیره کند) و بعد از آن صدقه دهد. (فَکلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیر) [حج: ۲۸] پس خودتان از آن (قربانی) بخورید و به بینوایان مستمند نیز بدهید. به همین دلیل بسیاری از علما مستحب می‌دانند که قربانی به سه قسمت تقسیم شود: یک قسمت برای خوردن، یک قسمت برای هدیه دادن (به اقوام و دوستان) و یک قسمت برای صدقه دادن (به فقرا و مستمندان). عمدة السالک د) شخص قربانی‌کننده اجازه‌ی فروختن پوست و یا گوشت قربانی را ندارد و همچنین نمی‌تواند دستمزد قصاب را از گوشت یا پوست قربانی بپردازد. از علی-رضی الله عنه- روایت است که گفت: رسول الله-صلی الله علیه وسلم- به من امر فرمود که: شتر را قربانی کنم و از گوشت و پوست آن صدقه دهم و چیزی از حیوان قربانی شده (به عنوان دستمزد) به قصاب ندهم و فرمود: ما دستمزدش (قصاب) را از نزد خودمان می‌دهیم. صحیح بخاری: ۳/ ۱۷۱۸؛ صحیح مسلم، ح: ۱۳۱۷ هـ) قربانی کردن و ریختن خون حیوان در راه الله متعال از شعایر دینی و سبب تقرب به الله می‌باشد. (قُل ْإِنَّ صَلاَتِی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَمَاتِی ِللهِ رَبِّ الْعَالَمِین) [انعام: ۱۶۲] بگو: نماز، حج، قربانی، زیستن و مردن من از آنِ الله است که پروردگار جهانیان است. «رسول الله-صلی الله علیه وسلم- با دستان مبارک خویش قربانی می‌نمود» و هرگز اتفاق نیفتاد که ایشان یا صحابه قیمت قربانی را صدقه دهند. صحیح بخاری، ح: ۵۵۵۸ ادامه دارد...